Σελίδες

Τετάρτη 28 Αυγούστου 2013

Σχολιάζοντας την επικαιρότητα Αύγουστος, 28

Ενόψει της πιθανής επίθεσης  των ΗΠΑ στη ΣΥΡΙΑ, οι Αγορές σήμερα παρουσιάζονται συγκρατημένες, με θετικό πρόσημο έστω και χαμηλό, ύστερα από την χθεσινή ημέρα που σημειώθηκαν αρνητικά ρεκόρ. 
Οι διάφοροι «πατριώτες» και πατριδοκάπηλοι έκαναν έγκαιρα την εμφάνιση τους προειδοποιώντας περί «μυστικής συμφωνίας» της ελληνικής κυβέρνησης με τους Αμερικανούς για την χρήση των στρατιωτικών βάσεων σε περίπτωση που εκδηλωθεί επίθεση στη ΣΥΡΙΑ.
Ασφαλώς δεν τους ενδιαφέρει ούτε τους απασχολεί, ούτε η διάψευση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας της χώρας, αλλά ούτε τα δημοσιεύματα του διεθνή τύπου  που μιλάνε για «προληπτική επίθεση με πυραύλους» που θα εκδηλωθεί από ναυτικές μονάδες του 6ου στόλου που πλέουν στη περιοχή.
Το θερμό θερμόμετρο στην πολιτική σκηνή του Σεπτέμβρη και του Φθινοπώρου δεν προβλέπει μόνο κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες συνδικάτων και εργαζομένων ενάντια στα μέτρα της κινητικότητας κλπ μόνο. Θα υπάρξει μεγάλη κινητικότητα και μεταξύ των κόμματων αλλά και εντός των ίδιων των κομμάτων.
Χθες είχαμε την πρώτη δημόσια εμφάνιση της πρώτης επίσημα οργανωμένης τάσης μετά το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ της «σοσιαλιστικής τάσης» των πασοκογενών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Και έπεται συνέχεια.
Είναι σαφές ότι έχει μεταναστεύσει ένα σημαντικό μέρος του Πασόκ προς ΣΥΡΙΖΑ μεριά. Αυτό είναι γεγονός, θα μας πει και ο πιο αδαής εδώ και καιρό. Όπως επίσης ότι αυτό είναι και φυσιολογικό για κοινωνίες που λειτουργούν δημοκρατικά.
Αυτό όμως που έχει ενδιαφέρον για την πολιτική επιστήμη είναι ποιες είναι οι ιδεολογικές και πολιτικές αναφορές αυτού του διακριτού ρεύματος, τάσης και ποιες οι κοινωνικές και οικονομικές αναφορές τους.
Η πρώτη ανακοίνωση τους μιλάει για «αντιιμπεριαλιστικό και πατριωτικό ρεύμα», αυτό που στο πάλαι ποτέ ενιαίο Πασοκ αποκαλούσαμε το «Πατριωτικό» Πασοκ, λες και οι άλλοι δεν ήταν πατριώτες. Αυτό ήταν το προκάλυμμα. Μολονότι πολλές φορές στα εθνικά θέματα εκφράζανε ακραίες εθνικιστικές θέσεις. Περίπτωση Οτσαλάν, Σκοπιανό, σχέδιο Ανάν, κλπ.
Το ενδιαφέρων βρίσκεται, περισσότερο στο τι κοινωνικές – οικονομικές δυνάμεις εκφράζει αυτή η τάση. Ασφαλώς τα κρατικοδίαιτα στρώματα εργαζομένων στη δημόσια διοίκηση, υγεία, παιδεία, υψηλόμισθους «τα ρετιρέ» κατά Α. Παπανδρέου, μέχρι τα κρατικοδίαιτα στρώματα επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα, που όλα τα προηγούμενα χρόνια στη προ κρίση εποχή είχαν στενές σχέσεις με το δημόσιο σαν προμηθευτές ή μικρό-εργολάβοι δημόσιων κατασκευαστικών έργων.
Μεγάλες κατηγορίες από τα στρώματα αυτά αναπτύχθηκαν οικονομικά και κοινωνικά στη περίοδο που το πελατειακό σύστημα στη χώρα γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή του 1981 – 1996. Ήταν όλος αυτός ο κόσμος που στο εκσυγχρονιστικό εγχείρημα στη συνέχεια, περίοδο 1996 - 2003 της διακυβέρνησης του Κ. Σημίτη το είχε απέναντι του, στις περισσότερες από τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού που έγιναν από την κυβέρνηση του. 

Συμπέρασμα : μεγάλα τμήματα του παραδοσιακού Πασοκ που είναι υπεύθυνα για την «πεντάλφα της κατάρρευσης» σήμερα πολιτικά κοινωνικά και οικονομικά εκφράζονται μέσα από το ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό φαίνεται τόσο από την πολιτική διακήρυξη του συνεδρίου του αλλά και την όποια απόπειρα έχει κάνει μέχρι σήμερα να προδιαγράψει ποιοι θα είναι οι στόχοι του κυβερνητικού  του προγράμματος που θα πρέπει να το ονομάσει ΣΥΡΙΖΑ/ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΠΑΣΟΚ.

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

Ένα μήνυμα μιας φίλης στο διαδίκτυο «Τρύγος, μονοπάτια μεθυσμένα, σταφύλι στο τραπέζι και το γιασεμί σε οργασμό»,  μου ξανάφερε στο νου εκείνες τις σπάνιες εικόνες του τρύγου, αλλά και του καλοκαιριού μιας εποχής …που φαίνεται τόσο μακρινή και όμως είναι τόσο κοντινή.   Πως περνάνε τα χρόνια βρε Νίκη(!)
Μπροστά από το σπίτι της γιαγιάς ήταν οι απλώστρες τις σταφίδας. Πάντα κάθε Αύγουστο θυμάμαι ο τόπος να γεμίζει από χαρούμενες φωνές των εργατών, γυναικών και ανδρών που ερχόταν να δουλέψουν στη σταφίδα στο χωρίο μου. Το ανθρώπινο μελισσολόι κάθε Αύγουστο αποτελούσε μια ξεχωριστεί στιγμή για την ζωή της αγροτικής κοινότητας. Γυναίκες με τα λευκά μαντίλια, οι τρυγητές, σφιχτοδεμένα στο κεφάλι και στο πρόσωπο για να τις προστατεύουν από τον Αυγουστιάτικο ήλιο, που ήταν σα να έβρεχε φωτιές από τον ουρανό, και άνδρες λυγερόκορμοι με τα δυνατά τους σώματα  να μεταφέρουν στο ώμο σε πλεκτά κοφίνια τους καρπούς του τρύγου στις απλώστρες, μέσα από τραγούδια και πειράγματα, σε μια διονυσιακή κατάνυξη. Έτσι θυμάμαι τον τρύγο τότε.
Σημαντικό μέρος από το τοπίο της Κρήτης, δυστυχώς χάθηκε στη πορεία, μαζί με ανθρώπινες σχέσεις και αξίες . Είναι «μοναδικό» όπως χαρακτηρίστηκα γράφει ο Oliver RachhamJennifer Moddy[1]  , που ζωγράφισε την παιδικότητα μας. Ήταν η ιστορία αιώνων και έμενε αναλλοίωτη ή με πολύ μικρές αλλαγές, πριν το ερχομό της Τουριστοκρατίας, του νεοπλουτισμού, του ακατάσχετου καταναλωτισμού, του ατομικισμού, και της ισοπέδωσης του φυσικού τοπίου ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα του νησιού.    
Χάθηκαν οι αμμόλοφοι με τα κρινάκια (pancratium maritimum)  και τις ξερολιθιές, το τσιμέντο κατάστρεψε την αισθητική του Κρητικού, και ο ερχομός της μπουλντόζας ισοπέδωσε τα πάντα. Το πιο φτωχό οδικό δίκτυο, μέσα σε λίγα χρόνια έγινε το πιο πυκνό σε δρόμους, αγροτικούς και κτηνοτροφικούς στο πλανήτη γη. Δρόμοι παντού που σε πολλές περιπτώσεις δεν οδηγούν πουθενά εκτός από την διάβρωση στα εδάφη και την καταστροφή του τοπίου.  
Η άναρχη ανάπτυξη χωρίς χωροταξία, πολεοδόμηση, χαρακτηρισμό χρήσεων γης, οδήγησε μέσα σε λίγα χρόνια στη καταστροφή του μοναδικού Κρητικού τοπίου, στην εγκατάλειψη παραδοσιακών καλλιεργειών και παραγωγών, μετατρέποντας τον «κάμπο» όπως τον μάθαμε παιδιά με τα σπαρτά του σε δημητριακά τον Ιούνιο – Ιούλιο με το θερισμό και τα μποστάνια τα καλοκαιρινά του Αύγουστου, σε  ένα απέραντο νεκροταφείο από τσιμεντένια ξενοδοχεία.
Από την «Βίγλα» σαν ανέβαινα παιδί θυμάμαι που αγνάντευα μέχρι πέρα το φρούριο της  Φορτέτζας στη πόλη της Ρεθύμνης, να κυματίζουν  τα σπαρτά το μήνα Ιούνη σε ένα απέραντο χρυσαφί χρώμα που ενωνόταν με τον βαθύ μπλε της θάλασσας, δημιουργώντας  μοναδικές αποχρώσεις, ιδιαίτερα το ηλιοβασίλεμα. Και όλος εκείνος ο κάμπος καλλιεργούνταν με το ζευγάρι και το άροτρο, που σέρνανε τα μουλάρια, με τους ηλιοψημένους λεβεντόκορμους ζευγολάτες. Ο κάμπος με τις αυτοσχέδιες  καλύβες, το προσωρινό καλοκαιρινό καταφύγιο, για τις ανάγκες του μποστανιού, που έκανε πολλούς από το χωριό να μετακομίζουμε δύο χιλιόμετρα στην παραλία. Η γη και τα περιβόλια το καλοκαίρι ξεδιψούσαν και μεγάλωναν τα φυτά με τον κάραβο (αυλάκι), και το σκαπέτι (τσάπα),   που πριν χαράξει ο ήλιος και σβήσει η πούλια και ο αυγερινός είχε ολοκληρωθεί η τελετουργία του ποτίσματος.  Και ο ουρανός εκτός που έριχνε τις φωτιές του καλοκαιρινού ήλιου, ήταν μαύρος από σμήνη κοράκων που εποφθαλμιούσαν την τροφή από τα μποστάνια, οχυρωμένα με λογής - λογής σκιάχτρα  για να αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις από τον ουρανό του σταχτόμαυρου κόρακα.
Είχε όμως το καλοκαίρι κάτι το μοναδικό που δεν πρόκειται ποτέ να πάψει να με συνοδεύει στις αναπολήσεις μου από τα παιδικά μου χρόνια και την ζωή στις αγροτικές κοινότητες. Ήταν οι στιγμές που φορτωνόταν στο κάρο, όλα μαζί τα παιδιά του χωριού για να μεταφερθούν μαζί με τις μαμάδες, θείες ή γιαγιάδες στην παραλία για μπάνιο.  Όταν φτάναμε το πρώτο που κάναμε ήταν να μαζέψουμε τα εκατοντάδες χελωνάκια που μόλις είχαν γεννηθεί και έτρεχαν να μπουν στη θάλασσα που τους εξασφάλιζε την σωτηρία της ζωής. Διαφορετικά θα κατέληγαν σε μια σιδερένια σκάφη που κάποιο από τα παιδιά κουβαλούσε και την γεμίζαμε με θαλασσινό νερό για να την πάρουμε μαζί μας και μέχρι που να αντέξουν την ιδιότυπη αφαίρεση της ζωής τους που ήταν προδιαγεγραμμένη,  όμως εμείς σαν παιδιά δεν μπορούσαμε να το συνειδητοποιήσουμε. Τότε η θαλάσσια χελώνα ΚΑΡΕΤΑ- ΚΑΡΕΤΑ δεν ήταν προστατευόμενο είδος, ούτε οι οργανώσεις για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας υπήρχαν.
Όμως προδιαγεγραμμένος ήταν και ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ, γιατί εμείς δεν μεριμνήσαμε με σύνεση και σωφροσύνη αυτό που παραλάβαμε από τους παππούδες  και τους πατεράδες μας να το παραδώσουμε  στις επόμενες γενιές. Αντίθετα μαζί με το θάνατο του τοπίου σε πολλές περιπτώσεις αλλοιώσαμε ανθρωπολογικά και φυσικά και τους ίδιους τους εαυτούς μας, δηλαδή τους Κρητικούς. Στη παχυσαρκία στα παιδία και στη χοληστερίνη είμαστε στις πρώτες θέσεις μαζί με την Μάλτα  και την Κύπρο στην ΕΕ. Όταν μέχρι και την δεκαετία του 60, όπως λέει συχνά ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης κος Καφάτος, «στατιστικά δεν ήταν μετρήσιμα μεγέθη», και δεν μας απασχολούσαν καθόλου σαν προβλήματα υγείας.
Η Κρητική διατροφή που τόσο υμνήθηκε στη περίοδο της Τουριστικοκρατίας, ασφαλώς χωρίς τα υλικά της δεν μπορεί να υπάρξει, όπως λέει σοφά ένας παλιός. Εγκαταλείφθηκε, και μαζί με την επανάσταση του «τετράτροχου» νέου φετίχ του πολιτισμού μας, πάψαμε να κινούμαστε και να περπατάμε, με τα γνωστά αποτελέσματα στην φυσική μας κατάσταση και στην υγεία του πληθυσμού. 

Αρτεμάκης Μιχάλης
artemakism@ameksa.gr      



[1] Η Δημιουργία του Κρητικού Τοπίου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Τρίτη 27 Αυγούστου 2013

Φοροδιαφυγή – Τιμές Επιχειρηματικότητα – Ανταγωνιστικότητα

Νομίζω ότι είναι αρνητικό σε αυτή τη φάση να συζητάμε για νέο «κούρεμα». Κανείς δεν αμφιβάλει την σημασία που έχει για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και ιδιαίτερα για το μέλλον της, το πρόβλημα της «βιωσιμότητας» του δημόσιου χρέους.
Όμως υπάρχει ο κίνδυνος μια συζήτηση τώρα  να αποδυναμώσει το πρόγραμμα των διαρθρωτικών αλλαγών και των προβλημάτων που υπάρχει σε εφαρμογή στη πράξη. Δυστυχώς πολλά από τα προβλήματα όχι μόνο δεν αξιολογούνται αλλά δεν φαίνεται να απασχολούν και τον δημόσιο διάλογο, ιδιαίτερα όσον αφορά τα συμπεράσματα.
Δύο ζητήματα θέλω να τονίσω, που σε σημαντικό βαθμό έχουν άμεση σχέση με την πορεία της εξόδου της χώρας από την ύφεση και όχι μόνο αλλά και τις προοπτικές και το μέλλον της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Πρώτο ζήτημα: Συνήθως όταν γίνεται συζήτηση για το δημόσιο χρέος, την μονοπωλούν οι συνολικές δαπάνες του δημόσιου σαν υπερβολικές, που εκφράστηκε με  το «δαπανούσαμε πάνω από τις δυνατότητες μας». Όμως ποιες ήταν και είναι αυτές οι δυνατότητες του δημόσιου; Ασφαλώς η αναφορά είναι για τα έσοδα του. Αυτά ήταν και είναι η άλλη αιτία στο πρόβλημα δημόσιο χρέος. Τα δημόσια έσοδα στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι τα φορολογικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού από άμεσους και έμμεσους φόρους. Η μείωση των εσόδων αυτών, λόγο εκτεταμένης φοροδιαφυγής την περίοδο 2009, την χρονιά δηλαδή του «δημοσιονομικού εκτροχιασμού», ήταν η μία από τις αιτίες που το έλλειμμα εκτοξεύτηκε στο χωρίς ιστορικό προηγούμενο -15,6% του ΑΕΠ. Την ίδια πάντα χρονιά τα συνολικά έσοδα ανερχόταν στο 38,3% και οι συνολικές δαπάνες στο 54,0% του ΑΕΠ,  ή άλλη αιτία.
Ιδιαίτερα στην περίοδο 2004 – 2009 οι αποκλίσεις που παρουσιάζουν τα έσοδα από φόρους σε σχέση με τα προϋπολογισθέντα στους κρατικούς προϋπολογισμούς υπερβαίνουν τα -16,00 δις ευρώ, σωρευτικά. Είναι η περίοδος διακυβέρνησης του «σεμνά και ταπεινά» από τον Κ. Καραμανλή τον νεότερο, που εκτός του ελλείμματος, αύξησαν ή καλύτερα πρόσθεταν στο δημόσιο χρέος «κατά μέση μεταβολή χρέους κάθε χρόνο 21,7 δις ευρώ για την περίοδο 2003-2009»[1].

Δεύτερο ζήτημα: είναι η μείωση των τιμών στη διάρκεια της ύφεσης. Από την αρχή συζητιέται το πρόβλημα, πως είναι δυνατόν να μειώνονται τα εισοδήματα και η αγοραστική δύναμη εργαζομένων και συνταξιούχων και αντίθετα οι τιμές όχι να μην μειώνονται αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις να αυξάνονται. Αποτέλεσμα: η «εσωτερική υποτίμηση» να  μην λειτουργεί κοινωνικά δίκαια, αφού μόνο τα εισοδήματα μειώνονται και όχι το κόστος ζωής.
Το πιο τραγελαφικό με τις τιμές, είναι το τελευταίο μέτρο της μείωσης του συντελεστή ΦΠΑ από 23% στο 13% στην εστίαση. Το μέτρο υποτίθεται ήταν αίτημα των επιχειρήσεων και των φορέων του κλάδου, για να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές, όχι ως προς τις τιμές τους τελικά αφού δεν τις μείωσαν (μία στις δέκα επιχειρήσεις μείωσαν τις τιμές μετά την εφαρμογή του μέτρου), αλλά ως προς το ποσό του ΦΠΑ που αποδίδουν στο κράτος, αν το αποδίδουν.
Ο στόχος ήταν πάλι έστω και μέσα στη κρίση, να αυξήσουν τα περιθώρια ποσοστού κέρδους τους ασφαλώς όχι βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητας τους αλλά εκμεταλλευόμενες ένα φορολογικό μέτρο. Αυτό αποτελεί  πάγια πρακτική της πλειοψηφίας των ΜΜΕ. Με βασικό επιχείρημα ότι από πριν είχαν μετακυλήσει στο κόστος τους στις αυξήσεις του ΦΠΑ και δεν υπήρχαν άλλα περιθώρια, παρά την μείωση του ΦΠΑ κατά 10 μονάδες, να μειώσουν τις τιμές τους. Τώρα σε πια οικονομία και λογική της αγοράς στηρίζεται οι πλειοψηφία των επιχειρήσεων εστίασης, είναι άλλου παπά ευαγγέλιο.
Μήπως όμως είναι ακριβώς η ίδια λογική και επιχειρηματολογία με την αναγκαιότητα της φοροδιαφυγής στις επιχειρήσεις; Ότι είναι αναγκαία σαν «μέσο επιβίωσης» για να μην βάλουν λουκέτο;
Τελικά τι από τα δύο συμβαίνει; Ή ο γιαλός είναι στραβός, ή στραβά αρμενίζουμε;
Μήπως υπάρχει περιορισμένος ανταγωνισμός; Πολλές από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις εδώ και χρόνια δεν είναι ανταγωνιστικές και για να επιβιώνουν επιλέγουν σαν μέσο την φοροδιαφυγή και την «αρπαχτεί».
Στα πλαίσια υπέρβασης της κρίσης εκτός, τι παραγωγικό πρότυπο έχουμε ανάγκη σαν χώρα και σε ποιους τομείς και κλάδους, πρέπει να θέσουμε στο δημόσιο διάλογο και τι επιχειρήσεις χρειαζόμαστε από πλευράς μεγέθους – ανταγωνιστικότητας - εξωστρέφειας – καινοτομίας - νέων τεχνολογιών και ανθρώπινων πόρων. Το «σύστημα» που μας οδήγησε στη κατάρρευση πρέπει συνολικά να αλλάξει. Και αυτές οι αλλαγές δεν αφορούν μόνο το δημόσιο, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, ιδιαίτερα την Επιχειρηματικότητα και Ανταγωνιστικότητα. Έχουμε ανάγκη από μια νέα γενιά επιχειρηματιών, που οφείλει να δει τη νέα πραγματικότητα τελείως διαφορετικά από το χθες και να συμβάλλει στη διαμόρφωση νέων κανόνων στη αγορά και στον εκσυγχρονισμό της. Τόσο ο τρόπος διαμόρφωσης των τιμών οφείλει να υπόκειται σε κριτήρια αγοράς, (ανταγωνιστικότητας, βιωσιμότητας, ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών)  όσο και ο περιορισμός της φοροδιαφυγής συμβάλλουν σε αυτή την κατεύθυνση.
Ο στόχος πρέπει να είναι βιώσιμες, καινοτόμες επιχειρήσεις που ενσωματώνουν τις νέες τεχνολογίες στις παραγωγές τους και στην διοίκηση, σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθεμένης αξίας, εξωστρεφείς, και αξιοποιούν τα τοπικά πλεονεκτήματα σε πλουτοπαραγωγικούς και ανθρώπινους πόρους. Μόνο μέσω αυτής της οδού μπορεί να δημιουργήσουμε βιώσιμες επιχειρηματικές μονάδες και κατ’ επέκταση να απαντήσουμε στο μείζον πρόβλημα της ανεργίας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, με την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και σε νέους τομείς και κλάδους της οικονομίας. Το νέο ΕΣΠΑ 2014 – 2020 θα πρέπει να απάντα σε αυτές τις νέες προκλήσεις.

Αρτεμάκης Μιχάλης, Οικονομολόγος



[1] Η Ελλάδα στην Κρίση, Τάσος Γιαννίτσης

Παρασκευή 23 Αυγούστου 2013

Μαθήματα της Ιστορίας και το Εθνικό Ανορθωτικό Σχέδιο

1.   Μαθήματα της Ιστορίας
Στην συζήτηση στη χώρα μας αναφορικά με την οικονομική κρίση, και αναλογίες που μπορεί να υπάρχουν με άλλες ιστορικές περιόδους, όπως η μεγάλη κρίση του 1929, γίνονται πολύ συχνές αναφορές στην Δημοκρατία της Βαϊμάρη που ως γνωστό  κατάληξε στην άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία.
Ένα άλλο σημαντικό ιστορικό γεγονός νομίζω αρκετά διδακτικό σαν ιστορική εμπειρία την ίδια περίοδο είναι η νίκη στις εκλογές στην Γαλλία του 1936 του Λαϊκού Μετώπου. Συμμαχίας Κομμουνιστών – Σοσιαλιστών και Ριζοσπαστών. Ηγέτης στην κυβέρνηση ήταν ο Σοσιαλιστής Leon Blum, αρχηγός του Γαλλικού Τμήματος Εργατών της Διεθνούς. Από τις παρατηρήσεις του μεγάλου Πολωνού μαρξιστή οικονομολόγου Michail Kalecki, σε σχέση με τις οικονομικές πολιτικές που εφάρμοσε σε πρώτη φάση η κυβέρνηση του μετώπου φαίνεται ότι ήταν ταυτόσημες οι ιδέες του Keynes.
Για να μειώσει την ανεργία, νομοθετεί μισθολογικές αυξήσεις, αποφασίζει την μείωση της εργατικής εβδομάδας στις 40 ώρες και κάνει υποχρεωτικές τις διακοπές για τους βιομηχανικούς εργάτες – κάνοντας σαφώς αναφορά σε ένα μοντέλο πολιτικοοικονομικής κατεύθυνσης, αντίθετο από το παραδοσιακό – που αντιμετώπιζε τις μισθολογικές μυώσεις σαν το βασικό μέσο για την αποκατάσταση της ισορροπίας στην αγορά εργασίας. Όμως οι περιορισμοί της συγκυρίας, ο εκβιασμός των Γάλλων καπιταλιστών για φυγή των κεφαλαίων και ο ελλιπής έλεγχος των συναλλαγών επηρέασαν αρνητικά τις νέες πολιτικές. Παρουσιάζοντας αρνητικά αποτελέσματα στο δημόσιο έλλειμμα θα αναγκάσει την κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου σε στροφή και κατά μεγάλο βαθμό να υιοθετήσει την γραμμή της ορθόδοξης χρηματοπιστωτικής πολιτικής της εποχής.
2.   Εθνικό Ανορθωτικό Σχέδιο
Παρά το γεγονός ότι η αναφορά γίνεται σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, το δίδαγμα από την εμπειρία της κυβέρνησης του Λ.Μ. της Γαλλίας είναι πάρα πολύ επίκαιρο. Ιδιαίτερα λόγο της νέας παγκοσμιοποίησης αλλά και της πολύ μεγαλύτερης αλληλεξάρτησης μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης. Το ξεπέρασμα της κρίσης και η εφαρμογή ενός Εθνικού Ανορθωτικού Σχεδίου για την χώρα δεν αρκεί μόνο «η πολιτική βούληση και η λαϊκή στήριξη» όπως υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά θα πρέπει να παίρνει υπόψη σοβαρά τους συσχετισμούς δυνάμεων εντός της Ευρωζώνης και ταυτόχρονα να διασφαλίζει την μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση στο εσωτερικό της χώρας. Έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η σταθερότητα στο εσωτερικό μέτωπο, για να μπορεί να διαπραγματευτεί με αξιώσεις η όποια κυβέρνηση με τους εταίρους μας, στα πλαίσια πάντα του εφικτού και του ρεαλισμού. Τα μέχρι στιγμής φληναφήματα τύπου «τίποτα δεν είναι εύκολο, όλα όμως είναι δυνατά» κυβερνητικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ που μάλιστα βαπτίζονται σαν η «εναλλακτική πρόταση» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/Αριστερας για να οδηγήσει τη χώρα στη έξοδο από την κρίση, και στην ανόρθωση, ακολουθούν τη «στρατηγική  της σουπιάς» όπως εύστοχα σημειώνει αρθρογράφος των Νέων στις 22/8/2013. Ο στόχος είναι η εξουσία,  μέσω της εξαγγελίας οικονομικών πολιτικών που μπορεί να ηχούν ευήκοα στα αυτιά των ψηφοφόρων, όμως δεν φαίνεται να μπορεί να οδηγούν στη σταθεροποίηση, αναθέρμανση της οικονομίας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που προσδοκούν.   Γνωστές συνταγές του παρελθόντος δεν μπορεί να αποτελούν τις θεραπείες για τον ασθενή δηλαδή την ελληνική οικονομία. Αναφορές μόνο σε αναδιανεμητικές πολιτικές για ενίσχυση της ζήτησης, ξεχνώντας ότι ένα σημαντικό της τμήμα επιβαρύνει το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, αφού αυξάνει τις εισαγωγές.  Στο δημόσιο σαν «μοχλό» ανάπτυξης και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μόνο, όταν δεν γίνεται κυρίαρχο ζήτημα τι παραγωγικό πρότυπο έχει ανάγκη η χώρα και που πρέπει να προσανατολίσουμε τις επενδύσεις τα επόμενα χρόνια, ώστε σταδιακά η σταθεροποίηση της οικονομίας μας να μπορεί να γίνει όχι μόνο με δημοσιονομικά μέτρα αλλά και αναπτυξιακά. Στρατηγικός  στόχος για τη χώρα, σταδιακά από επαίτης και δανειολήπτης να γίνει αυτάρκης, εξωστρεφής και ανταγωνιστική σε προϊόντα και υπηρεσίες  καινοτομίας, και νέων τεχνολογιών μεγάλης προστιθεμένης αξίας. Αυτά όλα προϋποθέτουν το μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό, σαν αποτέλεσμα ενός εθνικού διαλόγου με την μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση των κομμάτων, συνδικάτων και φορέων τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης.

Αρτεμάκης Μιχάλης
Οικονομολόγος

Τρίτη 20 Αυγούστου 2013

Τρία μικρά σχόλια της επικαιρότητας

1.   Είμαστε για κλάματα
Η Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ είχε δηλώσει …. για την Χρυσή Αυγή, όταν ακούνε στην Ευρώπη δεν γελάνε… Εμείς με την 3η Εθνικιστική Κατασκήνωση Κρήτης, σε παραλία στη Κίσσαμο, με αναπαραστάσεις Σπαρτιατών με δόρατα και ασπίδες, «απόλυτη πειθαρχία και σκληρή εξάσκηση» περιοριστήκαμε να χασκογελάμε. Το θέμα δεν είναι για γέλια όταν πρόκειται για beach πάρτι των Νεοναζί. Αν δει κάποιος τις φωτογραφίες καταλαβαίνει τι αξία έχει η ρήση των αρχαίων ημών προγόνων «νους υγιής εν σώματι υγιεί» Σε αυτά τα σώματα που βλέπουμε στις φωτογραφίες πως είναι δυνατών να υπάρχει στοιχειωδώς ένα «δράμι νους».
Αλήθεια ο δήμος Κισσάμου δεν καταλαβαίνει ότι με το να δίνει άδεια, γιατί αντιλαμβάνομαι ότι η διάθεση της παραλίας είναι στη δικαιοδοσία του και όταν πρόκειται για οργανωμένες εκδηλώσεις διάρκειας δύο ημερών απαιτείται άδεια από το δήμο. Ότι η περιοχή δυσφημείτε όταν η είδηση κάνει το γύρω του κόσμου μέσω ξένων μέσων ενημέρωσης, όπως ήταν του Αμερικανικού περιοδικού «VICE» με τίτλο «GREEK NEO-NAZI BEACH PARTY» το ρεπορτάζ περιλαμβάνει και σημαντικό αριθμό φωτογραφιών από την κατασκήνωση, που αναπαριστούν τα «καλλίγραμμα κορμιά» των Χρυσαυγητών να ασκούνται στις πολεμικές τέχνες κορίτσια και αγόρια.

2.   Ευθύνη των αρχών
Το τραγικό περιστατικό συνέβη προχθές στη σήραγγα Τοπολίων και κινδυνεύει η ζωή μιας νεαρής κοπέλας από την πτώση πέτρας. Δεν απαλλάσσει ευθυνών τις αρχές εκείνες, που χωρίς να έχει ολοκληρωθεί το έργο έδωσαν την άδεια να ανοίξει ο δρόμος για να διευκολυνθούν οι επισκέπτες στην προσέλευση τους προς Ελαφόνησο. Όταν υπάρχουν ζητήματα ασφάλειας δεν επιτρέπεται να μην λαμβάνονται σοβαρά υπόψη πιθανοί κίνδυνοι για ατυχήματα. Και τελικά να πρυτανεύει η λογική του κέρδους, πιθανόν κάτω από την πίεση και των επιχειρηματιών της περιοχής το πώς θα διευκολύνουμε την επισκεψιμότητα και κατ’επέκταση τα έσοδα.

3.   Βενετία και Βενετία της Ανατολής
Αναρτήθηκε απόδειξη ταμειακής μηχανής, στην ηλεκτρονική έκδοση της ιταλικής εφημερίδας Repubblica.it του γνωστού café LAVENA επί της πλατείας του Σαν Μάρκο της Βενετίας για τέσσερεις καφέδες espresso και 2 Montenegro σύνολο λογαριασμού 100,80€.
Αρά σκέφτομαι δεν είναι μόνο η καθ’ημάς Βενετία της Ανατολής «Ενετικό λιμάνι» στη παλιά πόλη, που πληρώνουμε π.χ. 6,00€ τον εσπρέσο σε ορισμένα από τα καταστήματα, αυτό γίνεται και στη αληθινή Βενετία. Η διαφορά βέβαια, είναι όσο υπερβολικό και να ακούγεται το συνολικό ποσό, ότι στη μία περίπτωση πρόκειται για την πραγματική Βενετία ενώ στη άλλη για ιμιτασιόν. Επίσης εκτός ότι εκεί εκδίδουν όλες τις αποδείξεις υπάρχει ανάλυση τι πληρώνεις. Στη συγκεκριμένη απόδειξη πχ διαβάζουμε ότι το suppl music (ζωντανή μουσική) χρεώνεται 42,00€, για 7 άτομα, 4Χ6,00 καφέ εσπρέσο 24,00€ και 2Χ10,00 Μοντενέγκρο 20,00€. Μετά πρόκειται για το ιστορικό καφέ της Βενετίας των μουσικών και συγγραφέων, με θαμώνες διάσημους Μουσικούς, όπως ο Richard Wagner και συγγραφείς όπως Ugo Foscolo, Gabriele DAnnunzio , Honore de Balzac, Alberto Moravia, κλπ. Ενώ στη καθ’ημάς ανατολή κυριαρχεί το κιτς(!)
Ασφαλώς το Café LAVENA  δεν είναι για όλα τα βαλάντια. Αυτό το γνωρίζουν όλοι.
Όταν την δεκαετία του 70 είμαστε φοιτητές και επισκεπτόμαστε την πόλη της Βενετίας και την πλατεία του Αγίου Μάρκου, πάντα πηγαίναμε μπροστά σε κάποια απόσταση από το Café Lavena για να ακούσουμε μουσική Wagner από την ορχήστρα του καταστήματος, ποτέ δεν διανοηθήκαμε να γίνουμε θαμώνες του.

Αρτεμάκης Μιχάλης
artemakism@ameksa.gr       

Παρασκευή 16 Αυγούστου 2013

Είμαστε στην έξοδο από το Τούνελ της ύφεσης στην Ευρωζώνη;

Μετά ενάμιση χρόνο συνεχούς ύφεσης η Ευρωζώνη το δεύτερο τρίμηνο (Απριλίου – Ιουνίου) 2013 με βάση τα στοιχεία της eurostat παρουσιάζει θετική αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,3%. Η δημοσίευση των στοιχείων εν μέσο Αυγούστου του θερμότερου μήνα για την Ευρώπη, αλλά και του πιο φτωχού σε ειδήσεις λόγο διακοπών, έδωσε τροφή στα ΜΜΕ αλλά και στους αναλυτές να θέσουν σειρά από ερωτήματα.
Με βασικότερο αν η σχετικά αδύναμη αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης μπορεί να θεωρηθεί σαν έξοδο από το τούνελ;
Παρά το γεγονός ότι η αύξηση, έστω και αδύναμη του ΑΕΠ της ευρωζώνης αποτελεί θετικό γεγονός, δεν μπορεί όμως να θεωρηθεί και σαν έξοδο από την κρίση – ύφεση. Το σύνολο σχεδόν τον παρατηρητών συμφωνούν ότι μια σταθερή επανεκκίνηση της οικονομίας της ευρωζώνης δεν πρόκειται να γίνει πριν το 2015.
Χαρακτηριστικές ήταν και οι δηλώσεις του Ολι Ρεν αρμοδίου επίτροπου «να συνεχίσουμε με σταθερότητα στο δύσκολο δρόμο των μεταρρυθμίσεων που είναι ακόμα στην αρχή, του έλεγχου του χρέους, στην οικοδόμηση των πυλώνων μιας πραγματικής νομισματικής και οικονομικής ευρωπαϊκής ένωσης».
Πολλά είναι τα δομικά στοιχεία που αφήνουν να εννοηθεί ότι ο δρόμος της Ευρώπης παραμένει ανηφορικός. Μπορούμε να κάνουμε αναφορά σε ορισμένα.
Τράπεζες, θεραπεία αδυνατίσματος κατά 3,200 δις
Δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματική επανεκκίνηση και πάνω από όλα βιώσιμη αν στην Ευρώπη δεν επανεκκινήσουν οι πιστώσεις στις επιχειρήσεις. Όπου συνεχίζει να παρουσιάζεται συνεχής περιορισμός τους. Η πρόβλεψη για τις τράπεζες στη Ευρωζώνη είναι ότι θα πρέπει να μειώσουν το ενεργητικό τους (δηλαδή τις δραστηριότητες τους, συμπεριλαμβάνοντας και τις πιστώσεις) σε 3.200 δις ευρώ τα επόμενα 3-5 χρόνια. Από το Μάιο του 2012 – εκτιμά η Royal Bank of Scotland – τα πιστωτικά ινστιτούτα ήδη έχουν μειώσει το ενεργητικό τους σε 2.900 δις ευρώ, μολονότι παραμένουν ακόμα αρκετά μεγάλα: με 32 χιλιάδες δις ενεργητικού, είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερα από το ΑΕΠ της ευρωζώνης. Το πρόβλημα είναι ότι όταν αδυνατίζουν οι τράπεζες, η πίστωση στην οικονομία δεν μπορεί να αυξηθεί, με δεδομένο ότι οι τραπεζικές πιστώσεις στις επιχειρήσεις είναι ένα από τα τιμόνια της ανάπτυξης. Εμείς σαν αγορά λόγο της βαθιάς και μακράς ύφεσης, την λεγόμενη «έλλειψη ρευστότητας» την έχουμε ζήση με το χειρότερο προσωπείο της, τις χιλιάδες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα να κλείνουν, επειδή δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και την ίδια στιγμή να δημιουργούν στρατό από ανέργους.
Επιχειρήσεις σε δυσκολία
Το άλλο διαρθρωτικό πρόβλημα είναι ότι οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη παραμένουν σε δυσκολία. Οι επενδύσεις για παράδειγμα έχουν μειωθεί δραστικά περισσότερο σε σχέση με τις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Barclays Capital, σε σχέση με την αρχή της κρίσης οι επενδύσεις είναι σε πτώση πάνω από το 5% στη Ευρώπη. Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί: στη ίδια χρονική περίοδο, σε προηγούμενες κρίσεις, οι επενδύσεις ήδη είχαν επανεκκίνηση.
Απασχόληση, χρέη και άλλα εμπόδια
Μετά είναι δύσκολο να μιλάμε για ανάκαμψη, εάν η ανεργία στη Ευρώπη παραμένει τόσο υψηλή: με βάση την eurostat, είναι 12,1%.
Το ίδιο ισχύει και για το δημόσιο χρέος είναι δύσκολο να μιλάμε για πραγματική ανάκαμψη εάν δεν αρχίσει να μειώνονται, ανήλθαν στη Ευρωζώνη στο 92,2% κατά μέσο όρο από 90,6% στο τέλος του 2012.
Αυτό όμως που απασχολεί περισσότερο είναι οι διαφορές μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης: εάν η Γερμανία (0,7%), Γαλλία(0,5%), Φιλανδία (0,7%) εμφανίζονται εκτός ύφεσης, μαζί με την Πορτογαλία (1,1%) που αποτελεί την μεγάλη έκπληξη. Παραμένουν σε ύφεση η Ιταλία, Ολλανδία με -0,2% και η Ισπανία (0,1%). Σε χειρότερη κατάσταση Κύπρο (-5,2%) και Ελλάδα (-4,6%) που όμως, μετά 6 χρόνια αρνητικής ανάπτυξης, υπάρχουν κάποια σημάδια βελτίωσης. Το ίδιο ισχύει και με τα στοιχεία της ανεργίας: στη Ελλάδα το ποσοστό των ανέργων το Μήνα Μάιο ήταν 27,6% στην Ισπανία το μήνα Ιούνιο ήταν 26,3%, στη Αυστρία είναι 4,6% και στη Γερμανία 5,4%.
Οι διαφορές αυτές ενισχύουν τη ανάγκη για κοινές πολιτικές στη Ευρωζώνη, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, που θα παίρνουν σοβαρά υπόψη τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και τα σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα των οικονομιών του Νότου της Ευρώπης. Η κρίση και το ξεπέρασμα της είναι μια ακόμη υπενθύμιση για «περισσότερη Ευρώπη», σαν το βασικό μέσο εξόδου από την κρίση αλλά και διόρθωσης όλων των παθογενειών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, για να φτάσουμε στη «πραγματική» νομισματική και οικονομική ένωση που εύχεται και ο επίτροπος Ολι Ρεν με τις παραπάνω δηλώσεις του.

Αρτεμάκης Μιχάλης

Πέμπτη 1 Αυγούστου 2013

Αύγουστος μήνας η καρδία του καλοκαιριού

Αύγουστος μήνας η καρδία του καλοκαιριού. Το peak της Τουριστικής Περιόδου για την μεγαλύτερη Τουριστική Αγορά της Ελλάδος που είναι η Κρήτη. Γεμάτος κίνηση, σε ανθρώπους, προϊόντα, υπηρεσίες, ξενύχτα, εκδηλώσεις, και για τους ολίγους και ιδέες.
Ιδέες όσο αφορά την ανάγκη αναστοχασμού για την κρίση – ύφεση στη χώρα μας που διανύει το 6ο συνεχόμενο έτος και έχει οδηγήσει στη μείωση του ΑΕΠ κατά 25%, την ανεργία σε επίπεδα ρεκόρ σχεδόν 27%, στην μείωση των ψυχικών και ηθικών αποθεμάτων των συμπολιτών μας, που βλέπουν μπροστά τους μόνο το φαύλο κύκλο της κρίσης - ύφεσης που τελειωμό δεν έχει.
Εξαντλητικές οι συζητήσεις για τις αιτίες της κρίσης, για το ποιος έφταιξε, για τις συνέπειες της, ελάχιστες όμως στο τι πρέπει να κάνουμε και που θέλουμε να πάμε;
Πολλοί αναπαράγουν και ανακυκλώνουν την ιδέα του Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης (ΕΣΑ) της χώρας, ουδείς όμως μέχρι σήμερα έχει επιχειρήσει σε συλλογικό επίπεδο (εννοώ κόμματα και θεσμούς) να το προδιαγράψει έστω σε γενικές γραμμές. Με το μακροπρόθεσμο σχεδιασμό μπορεί το πολιτικό σύστημα της χώρας στο σύνολο του να μην τα πήγαινε ποτέ καλά μέχρι σήμερα, όμως είναι και ένας από τους παράγοντες της κατάρρευσης. Δεν μπορεί να συνεχίζουμε να μην βλέπουμε ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες της, είναι το παραγωγικό πρότυπο που δημιουργήσαμε τα τελευταία τριάντα χρόνια, που ενσωματώνει και όλα εκείνα τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας της δεκαετίας του 70, αλλά και πριν.
Έχουμε ανάγκη επιτέλους να πούμε:
·         Τι κράτος θέλουμε; Τι δημόσια διοίκηση; Τι κράτος πρόνοιας;
·         Τι παραγωγικό σύστημα επιδιώκουμε; Θα είναι κυρίαρχος ο ρόλος της καινοτομίας και της νέας τεχνολογίας; Θα στοχεύσουμε στην ποιότητα και στις δεξιότητες υψηλής εξειδίκευσης, στη προστασία του περιβάλλοντος;
·         Πως εντάσσουμε την χώρα μας στο νέο διεθνή καταμερισμό εργασίας;
·         Ποια θέση θέλουμε να έχει στην νέα παγκοσμιοποίηση;
·         Ποιο πρέπει να είναι το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης; Στοχεύουμε στο ποιοτικό και τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού ή μόνο στο μαζικό τουρισμό; Πως οργανώνουμε υποδομές και υπηρεσίες; Πως επιτέλους γίνεται πράξη ο χωροταξικός σχεδιασμός, οι χρήσεις γης, το εθνικό κτηματολόγιο;
Μπορεί όλα τα παραπάνω να ενεργοποιηθούν από το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα ή υπάρχει η ανάγκη ΕΔΩ & ΤΩΡΑ ανασύνθεσης του και δημιουργίας ενός σύγχρονου ρεύματος της Ευρωπαϊκής Κεντροαριστεράς; Του λεγόμενου τρίτου πόλου;
Ασφαλώς και τίποτα δεν μπορεί να προκύψει από παρθενογένεση. Όμως χρειάζεται να ηγηθούν στη προσπάθεια αυτή όλες εκείνες οι δυνάμεις σε πρόσωπα ιδέες και συλλογικότητες που μπορούν να διατυπώσουν ένα ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό ΕΣΑ για τη χώρα, που θα παίρνει σοβαρά υπόψη τους διεθνείς συσχετισμούς δυνάμεων, στη ΕΕ και στο κόσμο. Αυτό το σχέδιο πρέπει να έχει για πρωταγωνιστές του όλες εκείνες τις πολιτικές, κοινωνικές και παραγωγικές δυνάμεις της δημιουργικής Ελλάδος της καινοτομίας και της επιστήμης, που αγωνίζονται η χώρα μας από επαίτης που στηρίζεται στα δανεικά, να γίνει αυτάρκης στηριζόμενη στα δικά της συγκριτικά πλεονεκτήματα και στους πλούσιους ανθρώπινους πόρους αξιοποιώντας τους με την δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου και κανόνων όσο αφορά την δημιουργία - λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους δικαίου. 
Όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε, όχι μόνο τις ευθύνες για την κρίση στο υφιστάμενο πολιτικό σύστημα, αλλά παράλληλα και τις σοβαρές προσπάθειες σταθεροποίησης που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στη οικονομία. Όπως επίσης ότι τα βάρη αυτής της κρίσης δεν έχουν επιμεριστεί δίκαια, λόγω προνομίων, φοροδιαφυγής, παραοικονομίας, και πελατειακού συστήματος, αιτίες που μας οδήγησαν όχι μόνο στη κρίση αλλά και στη συνέχεια αντιστάθηκαν στο οποιοδήποτε δίκαιο επιμερισμό των συνεπειών, αλλά και στις μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές. Η κρίση στη χώρα μας ξεκίνησε από το δημόσιο τομέα, δεν είναι δυνατόν αυτός ο τομέας να μείνει ανέγγιχτος όπως υποστηρίζουν οι δυνάμεις του κρατισμού - λαϊκισμού και του «τίποτα δεν πρέπει να αλλάξει». Γιατί «αν θέλεις τα πράγματα να μείνουν όπως πρώτα, όλα πρέπει να αλλάξουν», όπως λέει στο «Γατοπάρδο» ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας ο Τζουζέπε Τομάζι  Ντι Λαμπεντούζα που έχει γίνει και κινηματογραφική ταινία από το Λουκίνο Βισκόντι.

Αρτεμακης Μιχάλης
artemakism@ameksa.gr