Σελίδες

Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2012

Σύνοδο Κορυφής Βρυξελών 18 - 19 Οκτωβρίου 2012

Ο φάκελος των θεμάτων των εικοσιεφτά (27) της συνόδου των Βρυξελών 18 – 19/10/2012


Τα βασικά θέματα της ημερήσιας διάταξης  που θα διεξαχθεί σήμερα και αύριο στις Βρυξέλες
ΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΘΕΣΕΙΣ
Ο ΠΙΘΑΝΟΣ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ
ΚΟΙΝΟΣ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Von Rompuy, και η Γαλλία θα επιθυμούσε ένα «ισχυρό» προϋπολογισμό. Η Γερμανία αντίθετα ζητά ένα απλό «πόρο» με ειδικούς σκοπούς και περιορισμένο.
Σε σχέση με την αντίθεση Βερολίνου από την μια πλευρά Παρίσι – Ρώμη – Μαδρίτης από την άλλη είναι πιθανόν η συνάντηση να εξουσιοδοτήσει τον V.R. να συνεχίσει για την εξεύρεση λύσης.
ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ ΜΕ ΒΡΥΞΕΛΕΣ
Τα ατομικά οικονομικά συμβόλαια (μεμονωμένα κράτος σε δυσκολία) συναντούνε την αντίσταση του Παρισιού, απρόθυμοι να παραχωρήσουν κυριαρχία, ενώ έχει γίνει θετικά αποδεκτά από την Γερμανία
Εμπίπτουν στην αρμοδιότητα που πιθανόν η σύνοδο θα δώση στο πρόεδρο του συμβουλίου της ΕΕ να διερευνήσει, εντός της συνάντησης του Δεκεμβρίου, μια λύση αποδεκτή από τους εταίρους.
ΕΝΙΑΙΑ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ









Οι πιθανές ημερομηνίες για έναρξη εφαρμογής του καθεστώτος επιτήρησης
Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία επιμένουν να τεθεί σε πλήρη ισχύς  το καθεστώς από 1η Ιανουαρίου 2013, όπως αποφασίστηκε  στην σύνοδο τέλη Ιουνίου. Η Γερμανία πλαισιωμένη από την ΕΚΤ, θεωρούν ότι είναι αδύνατον να τηρηθούν οι χρόνοι.


2013
Το ζήτημα θα παραπεμφθεί στο επίτροπο για τα Οικονομικά της Ε.Ε., κάποια στιγμή μετά την σύνοδο. Η ημερομηνία της 1ης Ιανουαρίου 2012 μπορεί να διατηρηθεί μόνο με πολιτική απόφαση.



2014
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ
Γερμανία, Ολλανδία και Φιλανδία θέτουν υπό συζήτηση την δυνατότητα του Esm να ανακαικεφαλαιοποιεί απευθείας τις τράπεζες εκτός και αν με αυστηρούς όρους και αποκλείουν την πρόοδο τους
Η σύνοδος δεν θα επιμήνει ιδιαίτερα για να αποτρέψει σύγκρουση μεταξύ της Γερμανίας και της Γαλλίας, και θα παραπέμψει και αυτό το θέμα στην συζήτηση των υπουργών οικονομικών της ένωσης του ecofin
Τα Προγράμματα Διάσωσης της Ελλάδος και της Ισπανίας
Παραχώρηση περισσότερου χρόνου στην Ελλάδα και να διαπραγματευτεί με την Ισπανία μια γραμμή πίστωσης: η Γερμανία έχει κάνει ανοίγματα και στα δύο θέματα
Τα θέματα δεν συμπεριλαμβάνονται στη αζέντα, πιθανώς θα είναι η Ευρω-ομάδα στα μέσα μέσα του Νοεμβρίου που θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα της βοήθειας προς την Αθήνα και, ίσως προς την Μαδρίτη.

Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2012

Η κρίση είναι παγκόσμια και κανείς δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει από μόνος του


Ο οίκος αξιολόγησης Moody's σώζει την Ισπανία, η αναμενόμενη αξιολόγηση επιβεβαιώνει τα Baa3, τελευταίο σκαλοπάτι πριν το επίπεδο junk (σκουπίδια) για τα Ισπανικά ομόλογα. Αυτό έγινε χάρη στην αγορά ομολόγων της από την ΕΚΤ. Ο κίνδυνος όμως παραμένει υψηλός γιατί το outlook της οικονομίας της, είναι αρνητικό. Αυτό που συμφέρει την Ελλάδα, είναι η μη προσφυγή της Ισπανίας στο νέο Μηχανισμό Esm, γιατί ανοίγει έτσι η πιθανότητα να επακολουθήσει και η Ιταλία. Τα κεφάλαια που θα απαιτηθούν είναι τεράστια, και τα πράγματα για μας σε επίπεδο διαπραγμάτευσης θα γίνουν αφόρητα. Τότε θα καταλάβουν τι σημαίνει, «κλείνει η στρόφιγγα δανεισμού» για την χώρα μας από πλευράς ΕΕ, όλοι εκείνοι  που σήμερα προτείνουν "την σύμπτυξη κοινού μετώπου εθνικής αξιοπρέπειας" για να διώξουμε την Τρόικα, ή ότι θα καταργήσουν με νόμο που θα φέρουν στην βουλή το μνημόνιο. Έχω την εντύπωση ότι δεν καταλαβαίνουμε πολλοί σε αυτή τη χώρα ούτε το βάθος, ούτε την διάρκεια της  κρίσης, που είναι παγκόσμια, αλλά πολύ περισσότερο το σημείο μηδέν στο οποίο βρίσκεται η Ελληνική Οικονομία. «Καμία χώρα από μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κρίση, εκτός από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Αυτό ισχύει και για ισχυρές οικονομίες όπως είναι της Γερμανίας» (Romano Prodi). Πόσο μάλλον για  μικρές χώρες, όπως είναι δικιά μας. Αυτό θα πρέπει να το εμπεδώσουμε, σαν κοινωνία, και να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε ένας μικρός κόκκος ενός παγκόσμιου χωριού. Ότι ζούμε σε ένα πρότυπο χώρας δυτικής - μαζικοδημοκρατικής όπου κυριαρχεί ο κατακερματισμός - καταναλωτισμός και κανείς δεν είναι πρόθυμος να το αρνηθεί και να επιστρέψει στην σπάνις των αγαθών της δεκαετίας του 50 ή του 60. Αυτό είναι που καθορίζει και την οργή αλλά και τις ετερόκλιτες αντιδράσεις του κόσμου. Αυτό ερμηνεύει και την ενίσχυση των ακραίων ιδεολογιών τύπου Χρυσής Αυγής. Αυτό ήταν ακριβώς και το σημείο υπεροχής του Καπιταλισμού στην αντιπαράθεση του με τον Κομμουνισμό στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και που οδήγησε στην κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Αρτεμάκης Μιχάλης

Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

Συνάντηση του Τόκιο, Φώς στην άκρη του Τούνελ

Μπορεί εμείς να ασχολούμαστε και να συζητάμε την επίσκεψη Μέρκελ, όμως οι εξελίξεις είναι τόσο γρήγορες, που ως συνήθως ξεπερνούν τα εγχώρια ΜΜΕ τα οποία έχουν ένα εσωστρεφή προσανατολισμό ως προς τις αλλαγές που χαρακτηρίζουν την παγκόσμια οικονομία και οι οποίες ασφαλώς αποτελούν καθοριστικό παράγοντα της κρίσης χρέους της χώρας μας.
Εξαίρεση ήταν το άρθρο του Π. Τσίμα στα ΝΕΑ του Σαββάτου 13-10-2012, «Η Κριστίν στις διαδηλώσεις».
Το σημαντικό γεγονός αυτής της περιόδου είναι πλέον η συνάντηση του Τόκιο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, υπό την αιγίδα του G7 και του G24.
Στα πλαίσια αυτής της συνάντησης  δημοσιογραφικά στη χώρα μας, προβλήθηκε κυρίως η αντιπαράθεση της κας Λαγκάρντ με τον Σόϊμπλερ αναφορικά με την πρόταση της πρώτης για παράταση του Ελληνικού προγράμματος για δύο χρόνια.
Η συνάντηση του Τόκιο στις συζητήσεις της είχε στο επίκεντρο την παγκόσμια κρίση και τις πολιτικές για τις πιθανές διεξόδους της. Λογικό ήταν να εστιαστεί κατά κύριο λόγο στο βασικότερο παράγοντα και όχι μόνο, της αποσταθεροποίησης της παγκόσμιας οικονομίας που είναι η Ευρωζώνη με βασικά προβλήματα εκείνα της Ελλάδας και της Ισπανίας.
Το ενδιαφέρον είναι να δούμε που εδράζεται αυτή η διαφωνία στην αντιπαράθεση της Γενικής Διευθύντριας του ΔΝΤ με τον Υπουργό των Οικονομικών της Γερμανίας.
Θεωρείται τεχνική έκπληξη ο «πολλαπλασιαστής», οι εκτιμήσεις των ειδικών του ΔΝΤ προκαλούν σοκ, που θα συζητηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα την επόμενη περίοδο. Οι δημοσιονομικές διορθώσεις έχουν επιπτώσεις πολύ μεγαλύτερες στην πραγματική μείωση της οικονομίας από εκείνες που εκτιμούσαν στο πρόσφατο παρελθόν. Ενώ στο παρελθόν θεωρούσαν ότι μια μείωση του ελλείμματος 1% του ΑΕΠ μεταφράζεται σε μια πτώση 0,5% του ΑΕΠ, τα τελευταία συμπεράσματα ανεβάζουν την πτώση μεταξύ του 1% και 1,5%.Η πρόταση που γίνεται και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και για την χώρα μας, από πλευράς ΔΝΤ είναι: για μια χώρα που εφαρμόζει μέτρα λιτότητας (austerity) και δημιουργούν προβλήματα στην ανάπτυξη της (βλ. μεγάλη ύφεση), η συνταγή πρέπει να αλλάζει. Στην πράξη το ίδιο το ΔΝΤ αποδέχεται ότι ήταν κακός γιατρός για χώρες που του ζήτησαν βοήθεια (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία).
Για αυτό προτείνει να υπάρξει μια ισορροπία  μεταξύ των μέτρων σταθεροποίησης και ανάπτυξης της οικονομίας. Δηλαδή όχι μόνο μέτρα περιοριστικά (μονόπλευρης λιτότητας) αλλά και μέτρα επεκτατικών πολιτικών (ανάπτυξης).
Αυτή είναι η βασική αιτία της διαφωνίας μεταξύ της κας Λαγκάρντ – Σόϊμπλερ στο Τόκιο, σε σχέση με την κρίση χρέους στη χώρα μας και την πρόταση της πρώτης για παράταση δύο ετών του Ελληνικού προγράμματος για να μπορέσουμε να πετύχουμε τους στόχους, της διόρθωσης στα ελλείμματα μας. Ενώ ο κ. Σόϊμπλερ αντιτείνει «να αναμένουμε την έκθεση της τρόικα», αφού μια παράταση προϋποθέτει πρόσθετα κεφάλαια για βοήθεια από τους εταίρους μας δηλαδή τους Ευρωπαίους φορολογούμενους πολίτες, που θα πρέπει να πληρώσουν, όπως υποστηρίζει.  Και για να μην αδικούμε μόνο τον κ. Σόϊμπλερ την ίδια πρόταση υποστήριξε στο Τόκιο και ο υπουργός των Οικονομικών της Ιταλίας κος Grilli.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πρέπει να αξιολογηθεί είναι ότι και σε παγκόσμιο επίπεδο έχει ξεκινήσει η συζήτηση που αναδεικνύει ότι τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής δεν είναι αρκετά, αν δεν συνοδεύονται με μέτρα ανάπτυξης για έξοδο από την κρίση, και για την σταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας. Αποκτούν δε σημαίνοντα χαρακτήρα ιδιαίτερα για την χώρα μας, και αποτελούν φώς στο τούνελ. Το ερώτημα είναι μπορούμε να αντέξουμε;
Επίσης από τη σύνοδο στο Τόκιο προκύπτει ότι βασικός παράγοντας αποσταθεροποίησης της παγκόσμιας οικονομίας δεν είναι μόνο η Ευρωζώνη, αλλά και άλλοι όπως η ΗΠΑ με το «fiscal cliff» (δηλαδή οι αυτόματες περικοπές της δημόσιας δαπάνης που ενεργοποιούνται ελλείψει συμφωνίας στο Κογκρέσσο) είναι ο επόμενος κίνδυνος, ακολουθούμενος από την παραπέρα επιβράδυνση στις αναδυόμενες αγορές, ξεκινώντας από την Κίνα.

Αρτεμάκης Μιχάλης

Η Απρονοησία μας και το κόστος από την εφαρμογή της λιτότητας

Η κρίση μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για αναστοχασμό σε σχέση με τα κακώς κείμενα όλης της μεταπολιτευτικής περιόδου. Όμως θα πρέπει να τονίσουμε ότι παράλληλα αποτελεί την περίοδο, που η Ελλάδα γνώρισε την μεγαλύτερη οικονομική – κοινωνική ανάπτυξη και την κατατάσσει ακόμα και σήμερα (παρά την κρίση) μεταξύ των 25 πιο ανεπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ. Επίσης είναι η περίοδος  της πιο σταθερής  δημοκρατικής λειτουργίας στην ιστορία μας, από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.
Αυτό πρέπει, όσοι πιστεύουμε στις βασικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας, να το τονίζουμε, γιατί σε περιόδους βαθιάς κρίσης, υπάρχει  αύξηση των ακραίων ιδεολογιών, μέσω διαφόρων συνωμοσιολογικών θεωριών, προβολής αυταρχικών (ρατσισμός, ξενοφοβία, θρησκευτικός φανατισμός ενάντια στην διαφορετικότητα, που όλα αυτά οδηγούν στο φασισμό – ναζισμό και την Χρυσή Αυγή) ή ολοκληρωτικών συστημάτων όπως ήταν η χούντα των συνταγματαρχών ή η απομόνωση της χώρας στο βαλκανικό της χώρο και η έξοδος της από την ΕΕ.
Αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν πρέπει να αναγνωρίζουμε διάφορες παθογένειες και αδυναμίες που υπάρχουν στην ιστορική πορεία και εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους τα οποία δεν αποτελούν μόνο προβλήματα της μεταπολίτευσης. Αυτές οι παθογένειες μάλιστα διαμορφώνουν ειδικές συνθήκες λειτουργίας της δημοκρατίας μας οι οποίες δεν συναντιούνται πλέον στις άλλες νεωτερικές κοινωνίες στην Ε.Ε.. και δυστυχώς δεν μπόρεσε να λύσει η  μεταπολιτευτική μας δημοκρατία.  Θυμίζω την φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή  το 1979 «Η ένταξη στην ΕΟΚ θα επηρεάσει βαθύτατα το μέλλον του λαού και θα προκαλέσει ριζική και επαναστατική αλλαγή. Η Ελλάδα βγαίνει από την αιώνια μοναξιά και μπαίνει στην μεγάλη δημοκρατική οικογένεια». Θα πρέπει επίσης να αναγνωριστούν και αδυναμίες στην λειτουργία και δημοκρατική νομιμοποίηση θεσμών της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. Είναι γνωστό μέχρι που ξέσπασε η κρίση ότι δεν προβλεπόταν από τις συνθήκες της Ε.Ε. η βοήθεια σε κράτος μέλος της ΟΝΕ που κινδυνεύει από χρεοκοπία, κενό που πλήρωσε ακριβά η χώρα μας.
Η απρονοησία εμάς των ίδιων και του πολιτικού μας συστήματος είναι οι βασικές αιτίες για την ελληνική κρίση 2001 – 2011 και την σημερινή κατάντια της χώρας μας. Θυμίζω σημειολογικά  την φράση «Το χρέος ή θα το αφανίσουμε ή θα αφανίσει το έθνος» (Ανδρέας Παπανδρέου, 1994) της άλλης μεγάλης πολιτικής προσωπικότητας που σημάδεψε την πορεία και τις εξελίξεις της μεταπολίτευσης, με τα θετικά και αρνητικά της.
Πόσες φορές στο παρελθόν, αλήθεια, άκουσα την φράση «…και τι σε νοιάζει εσένα, δικά σου είναι τα λεφτά;», σε περιπτώσεις διαχείρισης κοινοτικών κονδυλίων αλλά και δημόσιου χρήματος σε προγράμματα ιδιωτών αλλά και συνεταιρισμών, και ΟΤΑ. Μακάρι το πρόβλημα να ήταν μόνο της Κεντρικής Κυβέρνησης. Δυστυχώς όσον αφορά στην διαχείριση δημόσιου χρήματος και αγαθών, υπάρχει μια διαδεδομένη κουλτούρα στην κοινωνία και τις διάφορες εξουσίες, και μάλιστα είναι κυρίαρχη. Αυτό  ισχύει και σε κοινωνικοποιημένους φορείς όπως για παράδειγμα σε συνεταιριστικές ενώσεις, όπου ο ανορθολογισμός και η έννοια του δημόσιου συμφέροντος είναι μερικές φορές έως και ανύπαρκτη.
Αυτό οδήγησε, εκτός από την διασπάθιση τεράστιων πόρων που έπρεπε να πηγαίνουν σε παραγωγικές επενδύσεις βιώσιμες και αυτοτροφοδοτούμενες, και σε  έργα υποδομής αναγκαία σε επίπεδο κόστους / ωφέλειας για την ανάπτυξη, στην δημιουργία εισοδημάτων για κατανάλωση, ορισμένων κατηγοριών ή ομάδων του πληθυσμού.
Έτσι φτάνοντας στην παγκόσμια κρίση του 2008, αποτελούσαμε τον πιο αδύνατο κρίκο, της Ευρωζώνης, με τα μεγαλύτερα ελλείμματα: δημόσιου χρέους, πρωτογενή έλλειμμα στο προϋπολογισμό, το εμπορικό ισοζύγιο και στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών.
Δυστυχώς το πολιτικό μας σύστημα μέσα από την απρονοησία του στο όνομα του πολιτικού κόστους και της διατήρησης των κατακτήσεων των «λαϊκών συμφερόντων», δεν προχώρησε έγκαιρα στις αναγκαίες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις για να αναχαιτίσει σε πρώτη φάση, και να αντιστρέψει στην συνέχεια την επιδείνωση των μακροοικονομικών μεγεθών της Ελληνικής Οικονομίας, και την αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας. Αυτό ιδιαίτερα μετά την ένταξη της χώρας στο Ευρώ, και ιδιαίτερα την περίοδο 2004 – 2011.
Σε συνδυασμό με τις αδυναμίες στο τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας της ΟΝΕ και του Ευρώ, οδηγηθήκαμε σε ευρωπαϊκή επιτροπεία, και σε βαθιά μονόπλευρη λιτότητα (austerity). Όρος που συνθέτει την σκληρή μεταχείριση των δημόσιων λογαριασμών, μια από τις πλευρές αυτής της τρελής χρηματοοικονομικής κρίσης,  που το κόστος της είναι τεράστιο για τους μισθωτούς - συνταξιούχους αλλά και για μεγάλα τμήματα της μεσαίας τάξης στην χώρα μας. Για το χρονικό διάστημα 2009-2011- από τότε που ξεκίνησε το κύμα της λιτότητας μεταξύ των πιο αδύνατων χωρών της Ευρωζώνης – το ΑΕΠ της Ελλάδας μειώθηκε 18%  σε σύγκριση με μια  διόρθωση ίση με το 11,9% του ΑΕΠ του πρωτογενούς ελλείμματος του προϋπολογισμού της. Ανάλογα με διαφορά είναι τα αποτελέσματα και για την Ιρλανδία για διόρθωση 4,1 μονάδες του ΑΕΠ, μείωση κατά -13,5 του ΑΕΠ και για την Πορτογαλία, διόρθωση 7,3 μονάδες του ΑΕΠ μείωση κατά -4,3 του ΑΕΠ. Θυμίζω ότι και οι τρείς χώρες έχουν ενταχθεί σε προγράμματα της τρόικας (ΔΝΤ-ΕΚΤ-ΕΕ).
Μόνο η Ισπανία που αντιμετωπίζει τη βαθύτερη κρίση στην Ευρωζώνη από τις χώρες που δεν έχει ενταχθεί σε επιτροπεία αλλά εφαρμόζει πολιτικές λιτότητας για διόρθωση 3,4 μονάδων του ΑΕΠ του πρωτογενούς ελλείμματος έχει μείωση -7,1% του ΑΕΠ (βλ.πίνακα). Βεβαία η Ισπανία μαζί με την Ιρλανδία είναι οι χώρες που η Τραπεζική κρίση έχει μεγαλύτερο βάθος λόγω της κρίσης των ακινήτων στην μία περίπτωση και  των τοξικών στην άλλη.


ΚΟΣΤΗ ΤΗΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ (AUSTERITY)
Η ταυτόχρονη μείωση του χρέους από πλευράς των διαφορετικών χωρών αυξάνει της επιπτώσης της ύφεσεις
Διετία 2009 - 2011




Χώρα
Διόρθωση του πρωτογενούς ελλείματος του οικονομικού κύκλο (μονάδες του ΑΕΠ)




ΑΕΠ πραγματικό
Ελλάδα
11,9
-18,1
Πορτογαλία
7,3
-4,8
Ιρλανδία
4,1
-13,5
Ηνωμένο Βασίλειο
3,8
-3,9
Ισπανία
3,4
-7,1
Ευρώπη
1,6
-1,4
Γαλλία
1,5
-1,5
ΗΠΑ
0,7
-1,5
Ιταλία
0,7
-0,9
Αυστρία
0,4
0,1
Βέλγιο
0,4
-0,7
Κάτω Χώρες
0
-2,8
Ιαπωνία
-0,2
1,5
Γερμανία
-0,4
3,3
Φιλανδία
-0,5
-1,3
Πηγή: S&P, IMF, OECD

Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι μόνο με πολιτικές δημοσιονομικής σταθερότητας,  όταν μάλιστα εφαρμόζονται ταυτόχρονα από μεγάλο αριθμό χωρών, ο φαύλος κύκλος της κρίσης δεν μπορεί να σπάσει. Χωρίς πολιτικές ανάπτυξης δεν μπορεί το δημόσιο χρέος να γίνει βιώσιμο, αφού η βαθιά ύφεση οδηγεί στην μείωση του ΑΕΠ κατά συνέπεια σε απώλεια δημοσιονομικών εσόδων και σε μεγαλύτερη ανεργία, γεγονός που εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους στην κοινωνική συνοχή και  την πολιτική σταθερότητα των χωρών.

Αρτεμάκης Μιχάλης
Artemakis@ameksa.gr        

Πέμπτη 4 Οκτωβρίου 2012

Τουριστικό Μοντέλο Ανάπτυξης & Κρίση

Υπάρχει άλλος δρόμος Τουριστικής Ανάπτυξης του Ν. Χανίων εκτός του Μαζικού Τουρισμού; Πρέπει να διαφοροποιηθεί το Τουριστικό Μοντέλο μας και προϊόν για να γίνει πιο βιώσιμο και αποδοτικό για τα επόμενα χρόνια; Είναι δυνατή η οργανική σύνδεση του πρωτόγεννη τομέα κύρια και δευτερογενή με Τουρισμό και Υπηρεσίες; Γιατί είναι πολύ ακριβές οι υπηρεσίες και η εστίαση, παρά την σημαντική μείωση του κόστους εργασίας, λόγο κρίσης; Είναι δυνατόν να συνεχίσει η υπερπροσφορά των υπηρεσιών με το άνοιγμα νέων επιχειρήσεων ιδιαίτερα στις τουριστικές υπηρεσίες; ή πρέπει να γίνει στροφή σε νέες και ποιοτικές υπηρεσίες ιδιαίτερα για νέους που θα στηρίξουν την ανάπτυξη μορφών εναλλακτικού & πράσινου τουρισμού; Γιατί είναι διαδεδομένη τόσο πολύ η παραοικονομία, φοροδιαφυγή και μαύρη εργασία στο τουριστικό τομέα; Αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν μέσα από ένα ουσιαστικό διάλογο των φορέων τουριστικής πολιτικής και ανάπτυξης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Πιστεύω σήμερα μια από τις δυνατές λύσεις διεξόδου από την κρίση είναι και αυτή. Η μεγάλη φούσκα που είναι δυστυχώς το παραγωγικό πρότυπο της χώρας, η αντεστραμμένη πυραμίδα όπως την ονομάζουν πολλοί, με την στενή παραγωγική βάση και τις υπηρεσίες στην κορυφή, αποτελεί και ένα από τους βασικούς λόγους της κρίσης και της χρονικής της διάρκειας. Είναι το λεγόμενο Στρατηγικό Έλλειμμα Ανάπτυξης σύμφωνα με τους Οικονομολόγους. Κίνητρο για το διάλογο, είναι οι φωτογραφίες του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4 Σούγιας - Αγίας Ρουμέλης, που είναι για όσους την γνωρίζουν, μια από τις πιο σπάνιες διαδρομές και εναλλαγές τοπίου που υπάρχει στην Κρήτη.





Όλοι αυτοί οι σπάνιοι φυσικοί πόροι κινδυνεύουν να καταστραφούν τα επόμενα χρόνια, από την διάβρωση των εδαφών, την εγκατάλειψη των μονοπατιών, την υπερβόσκηση και την ελεύθερη βοσκή της κατσίκας, τις ανόητες ανθρώπινες παρεμβάσεις, που προσβάλλουν το Κρητικό τοπίο, την φύση που για αιώνες μας έχει χαρίσει, και έχουμε την υποχρέωση να τους μεταβιβάσουμε στις επόμενες γενιές αναλλοίωτους. Η Κρήτη δυστυχώς κινδυνεύει  κύρια από μας, και είναι θέμα συλλογικής ευθύνης των τοπικών – περιφερειακών φορέων κύρια η σωτηρία της, μέσο της αλλαγής του παραγωγικού της προτύπου, όπως διαμορφώθηκε κύρια τα τελευταία τριάντα (30) χρόνια, ιδιαίτερα στο Τουρισμό - Γεωργία. Αυτό θα συμβάλει παράλληλα να διεκδικήσουμε μια νέα θέση σαν περιφέρεια – χώρα στο διεθνή καταμερισμό εργασίας στηριζόμενη σε προϊόντα-υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, όπως είναι εκείνες του πράσινου και εναλλακτικών μορφών τουρισμού και της επιχειρηματικής και οικολογικής γεωργίας.