Η χρεοκοπία της Thomas Cook και ποιες οι επιπτώσεις της στην τοπική τουριστική αγορά

Μια ιστορική εταιρεία, η πρώτη στο κόσμο Tour Operator η «Thomas Cook», μετά από 178 χρόνια παρουσίασης στη τουριστική αγορά, χρόνος ίδρυσης 1841, οδηγήθηκε στη χρεοκοπία.

Με έντονη παρουσία στην Τουριστική Αγορά της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Κρήτης, αφού το 70% των ξενοδοχειακών μονάδων συνεργαζόταν μαζί της. Οι πληροφορίες λένε ότι από τους 50.000 αποκλεισμένους τουρίστες στη χώρα μας οι 20.000 είναι στην Κρήτη;

Πριν λίγα χρόνια ήταν που ο Σύλλογος Ξενοδόχων Ν. Χανίων είχε διοργανώσει τιμητική εκδήλωση για την εταιρεία, για την παρουσία και συμβολή της στην τοπική τουριστική αγορά.

Τελικά η εμπειρία από την Τουριστική Αγορά για ένα κλάδο κατ’ εξοχή εξωστρεφή, είναι ότι οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, αλλά πάνω από όλα κατάλληλα οργανωμένοι για την διαρκή και μόνιμη παρακολούθηση των εξελίξεων και τάσεων στην συγκεκριμένη αγορά, με εκτιμήσεις και προβλέψεις από τυχόν προβλήματα και από παραδοσιακούς προορισμούς μας. Ασφαλώς και τα προβλήματα που θα προκύψουν μετά την πτώχευση της συγκεκριμένης εταιρείας θα είναι αλυσιδωτά και σε βάθος χρόνου όχι μόνο φέτος αλλά και το 2020 για την τοπική μας οικονομία στα ξενοδοχεία, προμηθευτές, τράπεζες και εργαζόμενους.

Το  default της Thomas Cook προβλέπεται να οδηγήσει στην απώλεια των θέσεων για  22000 εργαζομένους ανά τον κόσμο και 9000 θέσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο βασικός μέτοχος της εταιρείας μετά το 2015 ήταν η κινεζική Fosun Tourism Group, η οποία  τον προηγούμενο μήνα είχε κάνει ένεση ρευστότητας 450 εκ. στερλινών με ένα συνολικό πακέτο 900 εκ. στερλινών.  Σε αντάλλαγμα η Fosun απέκτησε το 75% του ποσοστού των ενεργών μετοχών της και το 25% της αεροπορικής εταιρείας.

Παρ’ όλα αυτά η αν κεφαλαιοποίηση της αποφεύχθηκε και ως γνωστών ή κατάρρευση της   έγινε μετά την άρνηση των πιστωτών της για χρηματοδότηση  200 εκ. στερλινών.

Το άμεσο και οξύ πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί τώρα είναι ο επαναπατρισμό στα σπίτια τους 600000 τουριστών ανά τον κόσμο από τους οποίους οι 150000 είναι οι Βρετανοί. Το Bbc χαρακτηρίζει την επιχείρηση σαν «την πιο μεγάλη επιχείρηση επαναπατρισμού σε περίοδο ειρήνης». Μια επιχείρηση που το κόστος της εκτιμάται ότι θα φθάσει μέχρι 600 εκ. στερλίνες, αρκετά μεγαλύτερο από το πόσο των 200 εκ. που  χρειαζόταν για να αποτραπεί η πτώχευση της εταιρείας.

Αρτεμάκης Μιχάλης

Οικονομολόγος

artemakism@ameksa.gr

Κλιματική Αλλαγή και οι συνέπειες της.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα  - κλιματική αλλαγή – δοκιμάσανε για μια ακόμη φορά την Π.Ε. Χανίων περισσότερο από τις άλλες περιοχές της Περιφερείας Κρήτης. Το αποτύπωμα που αφήνει πίσω της η «Ωκεανίς» σε συνέχεια της «Χιόνης» όπως είχαν ονομαστεί από τους μετεωρολόγους  είναι οι πολύ μεγάλες καταστροφές στις υποδομές – οδικό δίκτυο, γέφυρες, χείμαρρους, δίκτυα ΔΕΗ, άρδευσης, ύδρευσης, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, τουριστικές υποδομές και επιχειρήσεις.

Μια κατ’ αρχή αξιολόγηση για τα πλημμυρικά φαινόμενα είναι ότι έπεσαν τεράστιες ποσότητες νερού σε ελάχιστο χρόνο με βάση τις μετρήσεις των σταθμών ΕΜΥ, με αποτέλεσμα οι υφιστάμενες υποδομές και οι μηχανισμοί δήμων και περιφέρειας να μην μπορούν να διαχειριστούν τις συνέπειες από τα ακραία αυτά καιρικά φαινόμενα. Έτσι φτάσαμε γέφυρες να καταρρέουν, χείμαρροί να υπερχειλίζουν, το οδικό δίκτυο να αποκλείεται από τις κατολισθήσεις, τα δίκτυα τις ΔΕΗ να αντιμετωπίζουν σοβαρά  προβλήματα από πτώσεις στύλων και δένδρων.

Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι οι υποδομές δεν άντεξαν στα ακραία φαινόμενα, αλλά ούτε ο μηχανισμός των δήμων και της περιφέρειας μπόρεσαν να διαχειριστούν το φαινόμενο παρά τις τεράστιες προσπάθειες και την κινητοποίηση. Για μια ακόμα  φορά ο δήμος Πλατανιά εξ αιτίας και του μεγέθους σε έκταση και του ανάγλυφου του εδάφους του αντιμετώπισε τις μεγαλύτερες καταστροφές. 

Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι δύο· αν οι υποδομές έχουν σχεδιαστεί να αντιμετωπίζουν ακραία φαινόμενα και αν όχι να τα περιορίζουν και δεύτερο αν ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας περιφέρειας και δήμων είναι σε θέση να διαχειριστούν τέτοια φαινόμενα από πλευράς σχεδίου, μέσων και ανθρωπίνων πόρων.

Όσον αφορά στο πρώτο ερώτημα για τις υποδομές, είναι γνωστό πως σχεδιάστηκαν τα περισσότερα έργα όλα αυτά τα χρόνια, αλλά και πως η διάχυση των πόρων σε πολλά μικρά έργα με κριτήρια πελατειακά από την εκάστοτε αρχή, κεντρική, περιφερειακή ή τοπική είχε σαν αποτέλεσμα να μην υπάρξει η συγκέντρωση σε εκείνα τα έργα που αποτελούσαν προτεραιότητα σε επίπεδο κόστους / ωφέλειας με αποτέλεσμα την υποβάθμιση τους και την αδυναμία να υλοποιηθούν για την αντιμετώπιση των ακραίων φαινομένων. Το δεύτερο βασικό στοιχείο για τις υποδομές ήταν η συντήρηση τους και ιδιαίτερα του οδικού δικτύου. Είναι γεγονός που έχει πλέον αποτυπωθεί, ότι η Κρήτη από περιοχή που είχε προβλήματα με το δίκτυο δρόμων την δεκαετία του 60 σήμερα μαζί με τους αγρο-κτηνοτροφικούς δρόμους    έχει ένα από τα πιο πυκνά στο κόσμο. Αποτέλεσμα είναι  να μην υπάρχει η στοιχειώδη συντήρηση τους, εξ αιτίας έλλειψης πόρων που επιδεινώθηκε μετά το χρεοστάσιο του 2010. Επίσης όλο το δίκτυο αγροτικών – κτηνοτροφικών δρόμων πάνω από τα 600 μ. υψόμετρο έχει γίνει χωρίς μελέτες. Οι συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον είναι γνωστές μαζί με την υπερβόσκηση.

Όσο αφορά τους μηχανισμούς διαχείρισης είναι γνωστό ότι η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες της ΕΕ που δεν έχει εθνικό σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.  Παράλληλα  με την πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων σε πολλούς φορείς και του μη συντονισμού τους έχει σαν αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζονται άμεσα τα προβλήματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ΒΟΑΚ και τα προβλήματα που έχει στην συντήρηση του. Παρ’ όλα αυτά οι φορείς της περιφέρειας ομόφωνα μαζί και το υπουργείο υποδομών καθαρά για ψηφοθηρικούς λόγους εμφανίζονται ότι τώρα ενδιαφέρονται   για τα μεγάλα έργα υποδομής της Κρήτης. Η Κρήτη δεν χρειάζεται την χάραξη νέου οδικού άξονα στο βόρειο τμήμα, αλλά την αναβάθμιση και σωστή συντήρηση του υφιστάμενου, την δημιουργία παρακαμπτήριων δρόμων και την σύνδεση τους με το δευτερεύων εθνικό δίκτυο. Επίσης να εφαρμοστούν οι νόμοι ώστε να μην επιτρέπεται χρήση κονδυλίων και πόρων σε κανένα επίπεδο για διάνοιξη αγρο-κτηνοτροφικών    δρόμων χωρίς μελέτες.  Τέλος οι Τεχνικές Υπηρεσίες Περιφέρειας και Δήμων  πρέπει να γίνουν περισσότερο απαιτητικές και αυστηρές στην παρακολούθηση και παραλαβή των έργων και όχι εκ των υστέρων να ανακαλύπτουμε ατέλειες στην λειτουργία τους.

Όλα αυτά πρέπει να επανασχεδιαστούν στα πλαίσια του χωροταξικού σχεδιασμού, των χρήσεων γης των ΓΠΣ και ΣΧΟΑΠ που άμεσα θα πρέπει να ολοκληρωθούν σε όλη την περιφέρεια της Κρήτη για να σταματήσει η οποιαδήποτε αυθαιρεσία αναφορικά με το φυσικό περιβάλλον αλλά και να συγκεντρωθούν οι πόροι στα μεγάλα έργα και στην συντήρηση τους που για τα επόμενα χρόνια θα σπανίζουν.  Κανόνας θα πρέπει να είναι ότι δεν υπάρχουν «ανοικτές δαπάνες χωρίς όρια, όπως το πολιτικό σύστημα έχει επιτρέψει να πιστεύουν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας και να επιτρέπει να διεκδικούν αποζημιώσεις από φυσικές καταστροφές οι παραβάτες.

Συμπερασματικά : κατά την γνώμη μου το μοντέλο ανάπτυξης που στηρίχτηκε στη άναρχη δόμηση, στη μη ύπαρξη χωροταξίας, χρήσεων γης και έργων υποδομής όχι μόνο δεν είναι βιώσιμο αλλά και στα πλαίσια της κλιματικής αλλαγής ενέχει τον κίνδυνο να οδηγήσει τον στρατηγικό τομέα της Οικονομίας της Περιφέρειας της Κρήτης που είναι ο Τουρισμός, μακροπρόθεσμα σε σοβαρή αύξηση των δαπανών του όσο αφορά το κόστος συντήρησης των υποδομών του, περιορίζοντας τα κέρδη του και κατ’ επέκταση τις επενδύσεις, αυξάνοντας παράλληλα τα βάρη στους φορολογούμενους.  

Αρτεμάκης Μιχάλης

Οικονομολόγος

artemakism@ameksa.gr

Τουρισμός προβλέψεις για το 2019

Ο τουριστικός κύκλος με βάση την εμπειρία δείχνει ότι κάθε έξι ή επτά χρόνια η δυναμική του εξαντλείται. Αυτό ισχύει και για τον ελληνικό τουρισμό που το 2018 έκλεισε το έκτο συνεχόμενο ανοδικό έτος.
Πολύ περισσότερο όμως εξ αιτίας της εξωστρέφειας του και δεν είναι αλώβητος από τον κύκλο της διεθνούς οικονομικής συγκυρίας.
Με βάση τις προβλέψεις της ALPHA BANK έξι παράγοντες είναι που θα καθορίσουν την πορεία των τάσεων του Τουρισμού για το 2019.
1. Η Πορεία των Οικονομιών της ΕΕ
Με βάση τις τελευταίες προβλέψεις της ΕΕ (Χειμώνας του 2019) οι χώρες της Ευρωζώνης θα παρουσιάσουν αύξηση 1,3% σε σχέση με την φθινοπωρινή πρόβλεψη του 2018 που έδινε αύξηση 1,9% του ΑΕΠ δηλαδή είναι μικρότερη κατά 0,6%. Το ίδιο ισχύει και για την ΕΕ27 στις αντίστοιχες προβλέψεις για το ΑΕΠ είναι μειωμένες κατά 0,5% ενώ για την ΕΕ28 κατά 0,4%. Οι αδύναμη ρυθμοί ανάπτυξης επηρεάζονται από την διεθνή οικονομική συγκυρία και τις αβεβαιότητες της παγκόσμιας οικονομίας, εξαιτίας του οικονομικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας και της πρόβλεψης για μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης της τελευταίας, αλλά και των ΗΠΑ αφού εξαντλείται η ευνοϊκή συγκυρία για την αμερικάνικη οικονομία εξαιτίας της μείωσης της φορολογίας που εφάρμοσε ο Τράμπ.
2. Η Διάθεση των Γερμανών για ταξίδια στο εξωτερικό
Σχετίζεται με την εξέλιξη στην επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης (1,3% η αύξηση του ΑΕΠ) της γερμανικής οικονομίας, που περιορίζει την ζήτηση για ταξίδια των Γερμανών στο εξωτερικό.
3. Το Brexit
Το Brexit έχει δημιουργήσει σοβαρά αδιέξοδα στο Ηνωμένο Βασίλειο που οδηγούν τόσο στην μείωση των ρυθμών ανάπτυξης του ΑΕΠ 1,5% όσο και στην υποτίμηση της λίρας, με αποτέλεσμα για ένα από τους σημαντικότερους προορισμούς εισαγωγής τουριστών για την χώρα μας να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στην τουριστική ζήτηση το 2019.
4. Πορεία τουριστικού κύκλου (αναφορά παραπάνω)
5. Προγραμματισμός θερινών αεροπορικών αφίξεων (αρνητικές το πρώτο δίμηνο -7%)
Ο προγραμματισμός θέσεων στις 31/01/19 στις εισερχόμενες πτήσεις στα περιφερειακά αεροδρόμια για την θερινή σεζόν 2019 είναι μειωμένη κατά 7% ή 1,3 εκ. θέσεις σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018. Τις μεγαλύτερες μειώσεις σε απόλυτους αριθμούς καταγράφουν τα αεροδρόμια της Θεσσαλονίκης (-380 χιλ. θέσεις ή – 16%) των Χανίων (-236 χιλ. ή -15%), της Κέρκυρας (-166 χιλ. θέσεις ή -8%), της Ρόδου (-148 χιλ θέσεις ή – 4%) και της Ζακύνθου (-118 χιλ. θέσεις ή -11%).
6. Και το comeback της Τουρκίας
Η Τουρκία επανέρχεται δυναμικά στην τουριστική αγορά σαν ένας σημαντικός τουριστικός προορισμός, μετά από το πραξικόπημα και τα τρομοκρατικά κτυπήματα. Η οικονομικής κρίσης που έχει οδηγήσει σε πολύ μεγάλη υποτίμηση της τουρκικής λίρας την έχει καταστήσει ακόμα πιο φθηνό τουριστικό προορισμό. Αυτό εκφράστηκε κύρια με την τεράστια στροφή των Ρώσων τουριστών προς την Τουρκία και την δυναμική αύξηση που παρουσίασε το 2018 τόσο για τους Γερμανούς αλλά και για τους υπόλοιπους ευρωπαίους .
Γενικά με βάση τις πρώτες ενδείξεις του τριμήνου 2019 προκύπτει ότι η πορεία του ελληνικού τουρισμού θα κινηθεί σταθερά στα ίδια επίπεδα του 2018 αλλά δεν αποκλείεται να ακολουθήσει και μια μικρή καθοδική πορεία.
Οι τουριστικές τάσεις για το 2019 προβλέπεται να είναι ίδιες με τις παραπάνω εκτιμήσεις και για την τουριστική αγορά της Κρήτης και ειδικά την αγορά της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων.
Οι βασικές αγορές των εισερχόμενων τουριστικών προορισμών για την περιοχή μας θα παραμείνουν οι ίδιες με πρώτη την αγορά των Σκανδιναβών. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία των διεθνών αφίξεων για το 2018 στο αεροδρόμιο Χανίων «Ιωάννης Δασκαλογιάννης». Πρώτοι στις συνολικές αφίξεις από τους Σκανδιναβούς ήταν οι Σουηδοί 14%, Νορβηγοί 13,7%, Δανοί 13,1% και Φιλανδοί 8,3%, στην δεύτερη θέση ήταν οι Βρετανοί με 13,9%, οι Πολωνοί με 9,25%, οι Γερμανοί με 7,2% και οι Ιταλοί με 3,7%, κλπ
Είναι πιθανή η συγκράτηση των αφίξεων στα ίδια επίπεδα ή μια σχετική μείωση και για την ΠΕ των Χανίων για το 2019, όπως προκύπτει και από τις πρώτες προβλέψεις των αεροπορικών αφίξεων 2019 στο αεροδρόμιο Χανίων.

Αρτεμάκης Μιχάλης, Οικονομολόγος
artemakism@ameksa.gr