Είναι εφικτός ο στόχος της δημιουργίας της Ελληνικής Ελιάς της κεντροαριστεράς;

Ο όρος «Ελιά» χρησιμοποιείται από πολλούς για να υποδηλώσει την ανάγκη συνένωσης των δυνάμεων της κεντροαριστεράς:  τους σοσιαλδημοκράτες, την δημοκρατική αριστερά μέχρι και τους φιλελεύθερους του κέντρου.

Η πατρότητα του όρου αλλά και το εγχείρημα ανήκει στο Ιταλό καθηγητή και πολιτικό, Ρομάνο Πρόντι πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας  και Επίτροπο της Ε.Ε. προερχόμενο από την κουλτούρα την καθολική – δημοκρατική, ο οποίος το 1995 ανέλαβε την πρωτοβουλία της συνένωσης και κοινής καθόδου όλων των δυνάμεων της κεντροαριστεράς κάτω από ένα κοινό σύμβολο την Ελιά.

Η «Ελιά», υπήρξε  μια ενδιαφέρουσα πολιτική εμπειρία  - ομοσπονδία κομμάτων της Ιταλικής κεντροαριστεράς -  που συνένωσε όλες τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της, μέσω τριών βασικών ιδεών – αξόνων: της σοσιαλιστικής – σοσιαλδημοκρατικής, κουλτούρας, εκείνης της καθολικής – δημοκρατικής και της φιλελεύθερης δημοκρατικής (ευρωπαϊστές και οικολόγους) και πέτυχε να κυβερνήσει την χώρα κατά περιόδους από το 1995 – 2007, απέναντι στην κεντροδεξιά του Σύλβιο Μπερλουσκόνι.

Κάτι ανάλογο συζητάμε και εμείς σήμερα, μετά και την έκκληση - πρόσκληση των 58 για την ανασυγκρότηση της δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης. Ασφαλώς σε εντελώς  διαφορετικές πολιτικές και  κοινωνικές συνθήκες από εκείνες όπως είχαν διαμορφωθεί στην δεκαετία του 90 στη Ιταλία, από την Ελλάδα του σήμερα, της κρίσης και των μνημονίων.

Κοινό σημείο αναφοράς μπορεί να θεωρηθεί η κρίση του πολιτικού συστήματος και στις δύο χώρες και η ανάγκη ανασύνθεσης του, για την ηγεμονία της πολιτικής εξουσίας.

Η κρίση στο πολιτικό σύστημα της Ιταλίας ήταν προϊόν της διαφθοράς του συστήματος εξουσίας Χριστιανοδημοκρατών – Σοσιαλιστών που κυριάρχησαν στη πολιτική ζωή της χώρας μετά τον πόλεμο και μέχρι την κατάρρευση τους την δεκαετία του 90 και της υπέρβασης τους διπολισμού στις διεθνείς σχέσεις. Ενώ για την χώρα μας είναι η οικονομική κρίση και οι μνημονιακές πολιτικές της λιτότητας.

Από την άλλη η πρωτοβουλία για την Ελιά στη Ιταλία αναλήφθηκε σε στιγμή κρίσης της κεντροδεξιάς με την παραίτηση της κυβέρνησης Μπερλουσκόνι, και την στήριξη της κυβέρνησης τεχνοκρατών του Ντίνι. Ενώ στη χώρα μας το σημερινό κομματικό σκηνικό, όπως διαμορφώνεται μετά τις διπλές εκλογές του 2012 και όπως χαρακτηριστικά περιγράφει σε άρθρο του[1] ο καθηγητής Γ. Βούλγαρης, δεν μπορεί να δώσει προοπτική στη χώρα στη μετα-μνημονιακή εποχή, ιδιαίτερα όσο αφορά την Εθνική Ανασυγκρότηση της. Αυτό το πολιτικό σκηνικό σε συνδυασμό με τις παγιωμένες συντεχνίες συμφερόντων του δημόσιου τομέα και του συνδικαλιστικού κινήματος «διαιωνίζει μια πρακτική αδιέξοδη» που δεν μπορεί να εγγυηθεί όλες εκείνες τις τομές και μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα για να εκσυγχρονιστεί και μετατραπεί σε μια σύγχρονη Ευρωπαϊκή χώρα.  

Η Ελιά στη Ιταλία στη πρώτη περίοδο συνένωσε το σύνολο των αριστερών και κεντρώων κόμματων. Ακόμα και το κόμμα της «Κομμουνιστικής Επανίδρυσης» του Μπερτινότι συμμετείχε στην σύμπραξη των κομμάτων για την κεντροαριστερα.

Ασφαλώς υπήρχαν οι πολιτικές προϋποθέσεις: κουλτούρα συνεργασιών, ιστορικός συμβιβασμός, υπέρβαση του σχίσματος και της διάσπασης στο εργατικό κίνημα μεταξύ κομμουνιστών – σοσιαλιστών μετά την κατάρρευση του 89.

Αντίθετα για την χώρα μας, είναι πολύ δύσκολη σε πρώτη φάση η συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ ή καλύτερα τμήματος των δυνάμεων του. Είναι σαφές ότι σημαντικό τμήμα του ανήκει σε νέο-κομμουνιστικά ρεύματα και στο πρώην βαθύ Πασοκ, που είναι μέρος της πεντάλφα[2] των παραγόντων που έχουν οδηγήσει τη χώρα στην κατάρρευση. Ασφαλώς ενδιαφέρον έχουν οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις του, που είναι σε φάση αναζήτησης και διαμόρφωσης μεταρρυθμιστικής ατζέντας, όμως προς το παρόν τουλάχιστον δεν φαίνεται, μακροπρόθεσμα πιθανά μπορεί να προκύψει.

Στη χώρα μας η κρίση και το εμφύλιο-πολεμικό κλίμα που έχει πάρει η αντιπαράθεση μεταξύ των κόμματων είναι παράγοντες οι οποίοι δυσχεραίνουν την προσπάθεια διεξόδου της χώρας από την κρίση – ύφεση, αλλά και δεν έχουν επιτρέψει μέχρι στιγμής τη ελάχιστη δημόσια συζήτηση τόσο για τις αιτίες της κρίσης όσο και για την διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγική. Συζήτηση για τις παθογένειες στη λειτουργία του κράτους, της δημόσιας διοίκησης, της οικονομία της αγοράς και του πολιτικού συστήματος που οδήγησαν στη κρίση, της δίκαιης διαχείρισης και κατανομής των βαρών δημόσιου – ιδιωτικού τομέα  και για την ανάγκη αναζήτησης διεξόδου μέσω ενός σχεδίου Εθνικής και παραγωγικής Ανασυγκρότησης της χώρας, στη μετα-μνημονιακή εποχή.

Αυτός οφείλει να είναι ο στρατηγικός στόχος των δυνάμεων του πόλου της κεντροαριστερας κάτω από το σύμβολο μιας Ελληνικής Ελιάς, που θα συνενώσει σε μια ομοσπονδία τις δυνάμεις της, χωρίς να απαιτεί την κατάργηση τους και χωρίς αποκλεισμούς και εξαιρέσεις.

Ποιες είναι αυτές οι δυνάμεις; Είναι τα κόμματα και συγκεκριμένα τα μόνα υπαρκτά με θεσμική λειτουργία ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ. Για το ΣΥΡΙΖΑ έγινε αναφορά παραπάνω, για τις δυσκολίες συμμετοχής του σε πρώτη φάση, παρά το γεγονός ότι είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αριστεράς.  Οι διάφορες συλλογικότητες, ομάδες πρωτοβουλίας για την κεντροαριστερά όπως Ομάδα Β, Πολιτεία 2012, Π80, η «πρωτοβουλία των πέντε» δημάρχων κλπ. Ιδιαίτερο όμως βάρος σε αυτή τη φάση έχουν οι διάφορες κινήσεις που προετοιμάζονται να συγκροτηθούν σε όλη τη χώρα, μέσω μορφών αυτοοργάνωσης και δημοκρατικής λειτουργίας.

Η πρώτη κίνηση σε αυτή την κατεύθυνση είναι της «ομάδας πρωτοβουλίας στα Χανιά», με την πρώτη δημόσια παρουσία της και στόχο, άμεσα να προχωρήσει στη ιδρυτική συνέλευση, της συγκρότησης «Κίνησης για την Κεντροαριστερα στα Χανιά» στο αμέσως επόμενο διάστημα.

Αυτές οι κινήσεις προσαρμοζόμενες στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, θα πρέπει να ενεργοποιήσουν τις κοινωνικές – πολιτικές δυνάμεις στις τοπικές κοινωνίες σε πρώτο επίπεδο, με ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών για συγκρότηση και επεξεργασία στρατηγικών σχεδίων βιώσιμης ανάπτυξης και τοπικών συστημάτων αποκέντρωσης πόρων και αρμοδιοτήτων στα πλαίσια του στρατηγικού σχεδίου της Ε.Α. της χώρας. Σε δεύτερο επιπεδο είναι η περιφερειακή συγκρότηση αυτών των κινήσεων. Με στόχο την Εθνική Συντακτική Συνέλευση για την ίδρυση της Ελληνικής Ελιάς.

Οι κινήσεις θα πρέπει να οργανωθούν και να λειτουργούν με μορφές αμεσο-δημοκρατικές των μελών που θα τις απαρτίζουν εκλέγοντας συντονιστικές επιτροπές τοπικές και περιφερειακές. Θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν για ενεργή συμμετοχή στις επόμενες δημοτικές  εκλογές και Ευρωεκλογές.

Άμεσα πρέπει να οργανωθούν το σύνολο των κινήσεων σε «κοινωνικά δίκτυα» τοπικά, περιφερειακά και εθνικά. Η εμπειρία από παρόμοιες κινήσεις σε άλλες χώρες δείχνει τη δυναμική που υπάρχει στη κοινωνική δικτύωση σαν εναλλακτικός τρόπος οργάνωσης στα παραδοσιακά κόμματα και τις λειτουργίες τους, και προδιαγράφει τις μορφές οργάνωσης των πολιτικών κομμάτων του 21^ου αιώνα.

Ο στόχος της συγκρότηση του πόλου της κεντροαριστεράς είναι εφικτός μέσω της δημιουργίας της Ελληνικής Ελιάς, που στη πορεία μπορεί να ενσωματώνει συνεχώς νέες δυνάμεις. Αυτό δείχνουν τα πρώτα δείγματα αποδοχής, τόσο της πρωτοβουλίας των 58 αλλά και της τοπικής ομάδας των Χανίων με την συμμετοχή των πολιτών, δημιουργώντας μας την αίσθηση ότι αξίζει να συνεχίσουμε το εγχείρημα, με ευθύνη και σεβασμό στους πολίτες αυτής της χώρας για την διαμόρφωση μιας νέας εθνικής αυτογνωσίας και αφήγησης για τη χώρα και το μέλλον της. Είναι θέματα που συγκινούν μεγάλες κατηγορίες των συμπολιτών μας που αναζητούν διεξόδους για να συζητήσουν και να συμμετέχουν ενεργά.  

Αρτεμακης Μιχάλης, Οικονομολόγος,

της πρωτοβουλίας Χανίων

artemakism@ameksa.gr      

---

[1] «Η κλεψύδρα του πολιτικού χρόνου», στα ΝΕΑ 25/10/2013

[2] Η πεντάλφα της κατάρρευσης: Αδράνεια, αμορφωσιά, ανορθολογισμός, απληστία, αρνητισμός, από «Η Ελλάδα στην κρίση», Τάσου Γιαννίτση. Εκδόσεις Πόλις.