Χωροταξία - τοπική συνεννόηση – συναίνεση, οι στρατηγικοί παράγοντες της τοπικής ανάπτυξης

Χωρίς χωροταξία και χρήσεις γης δεν πρόκειται να υπάρξει ανάπτυξη με σταθερή παραγωγική βάση, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και καλοπληρωμένες θέσεις σταθερής απασχόλησης.

Χωρίς συναίνεση και συνεννόηση δεν μπορεί να βρεθούν οι βέλτιστες λύσεις που  προωθούν την τοπική ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση που έχει ανάγκη η τοπική κοινωνία.  

Είναι και οι βασικότεροι λόγοι, που επιτρέπουν να εμφανίζονται ορισμένα φαινόμενα και παθογένειες, γενικά αλλά και τοπικά.

Η ποινικοποίηση των ιδιωτικών επενδύσεων είναι κάτι που ευδοκιμεί εδώ και χρόνια στη χώρα. Ποινικοποίηση , όχι όλων των μορφών επενδύσεων, αλλά εκείνων που σχετίζονται κύρια με την παραγωγή, δηλαδή τον μεταποιητικό τομέα.  Ένα θέμα ιδιαίτερα  προσφιλές σε “δεξιούς», «αριστερούς», και «πράσινους», που διαπλέκεται όμως και με ιδιαίτερα τοπικά συμφέροντα, διαφορετικά κάθε φορά.

Το ίδιο συμβαίνει και όταν πρόκειται για δημιουργία οργανωμένων χώρων ΒΙΠΕ – ΒΙΟΠΑ, εγκατάσταση βιομηχανικών – βιοτεχνικών επιχειρήσεων, ή χώρων οργανωμένης διαχείρισης απορριμμάτων.

Για όλους εκείνους που έχουν μάθει όλα αυτά τα χρόνια να θεωρούν ότι για όλα φταίνε οι άλλοι και ότι αυτοί είναι άμοιροι ευθυνών για την πορεία της οικονομίας και της κοινωνίας μας, ιδιαίτερα για την τοπική ανάπτυξη, θα ήθελα να θυμίσω τρία σημαντικά ζητήματα που μας απασχόλησαν στο πρόσφατο παρελθόν .

Είναι τρία θέματα που αφορούν βασικές υποδομές οι οποίες είχαν, αλλά και συνεχίζουν να έχουν μέχρι σήμερα, καταλυτική σπουδαιότητα αλλά και επιπτώσεις για την τοπική ανάπτυξη.

Το πρώτο είναι η ιστορία του Κουρουπητού, και η εξεύρεση χώρου οργανωμένης διαχείρισης των οικιακών απορριμμάτων, της πόλης των Χανίων και των περι-αστικών δήμων, σήμερα μητροπολιτικού δήμου Χανίων. Είναι γνωστό ότι απασχόλησε για πάνω από μια δεκαετία την τοπική κοινωνία το πρόβλημα εξεύρεσης του χώρου και για περισσότερα από είκοσι χρόνια τα σκουπίδια της πόλης πήγαιναν και ριχνόταν ανεξέλεγκτα στην χαράδρα του Κουρουπητού. Όπως όλοι γνωρίζουμε, το πρόβλημα δεν ήταν πρόβλημα εξεύρεσης πόρων, αντίθετα οι πόροι υπήρχαν, αλλά ζήτημα συναίνεσης και συνεννόησης μεταξύ τοπικών φορέων και τοπικής κοινωνίας. Τελικά βρέθηκε η λύση, αφού κατασπαταλήθηκαν  σημαντική πόροι και η χώρα πλήρωσε σημαντικά πρόστιμα στην Ε.Ε. για την παράνομη λειτουργία του Κουρουπητού. Το βασικό συμπέρασμα είναι, ότι η λύση επιβλήθηκε από τα έξω και η τοπική κοινωνία βρέθηκε ανήμπορη να χειραφετηθεί στις νέες ανάγκες και να διαχειριστεί προβλήματα δικά της, δημόσιου συμφέροντος, γιατί υπήρχαν ισχυρές συγκρούσεις τοπικών και ιδιωτικών συμφερόντων με το ευρύτερο δημόσιο. Η εικόνα μας ήταν όχι μια σύγχρονης κοινωνίας, αλλά μιας κοινωνίας περισσότερο πατριαρχικής και κοινοτικής. Θυμάμαι την αντιπαλότητα Ακρωτηριανών – Χανιωτών σε όλη την διάρκεια του προβλήματος.  

Το δεύτερο ζήτημα ήταν η δημιουργία του ΒΙΟΠΑ στη Σούδα, του οποίου η δημιουργία πέρασε από χίλια κύματα λόγω των  κινητοποιήσεων των κατοίκων των Τσικαλαριών για περιβαλλοντικούς λόγους  και την τελευταία στιγμή καταφέραμε να ενταχθεί στα ΜΟΠ και να υλοποιηθεί το έργο.

Το τρίτο ζήτημα ήταν με την Βιομηχανική Περιοχή «ΒΙΠΕ» στη περιοχή της Καϊνας – Βάμος  Αποκόρωνα που ναυάγησε στις αρχές της δεκαετίας του 80. Παρά το γεγονός ότι  είχαν ολοκληρωθεί οι μελέτες από την ΕΤΒΑ για την δημιουργία της ΒΙΠΕ, μετά τις αντιδράσεις κατοίκων της περιοχής, ναυάγησε η όλη προσπάθεια. Πάλι οι λόγοι υποτίθεται ήταν περιβαλλοντικοί.

Τώρα βέβαια μετά από χρόνια ορισμένοι έχουν το θράσος να μιλούν για τις συνέπειες της αποβιομηχανοποίησης της χώρας, την ίδια στιγμή που μέχρι σήμερα για κάθε προσπάθεια σοβαρής επένδυσης στη μεταποίηση έχουμε αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών που τις στέλνουν στις ελληνικές καλένδες. Αποτέλεσμα ήταν και η καταστροφή πολύτιμων πόρων της γεωργίας με την αφαίρεση γης υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας για εγκαταστάσεις βιομηχανικών ή εμπορικών μονάδων. Χαρακτηριστική η περίπτωση του κάμπου της Αγιάς και όχι μόνο.

Είναι καιρός να σκεφτούμε, ιδιαίτερα μετά την πολύμορφή κρίση που πέρασε και περνάει η χώρα, ότι ορισμένα πράγματα πρέπει να γίνουν διαφορετικά, ιδίως  στη χωροταξία και την χωροθέτηση   των παραγωγικών – οικιστικών και λοιπών δραστηριοτήτων. Δεν μπορεί να θεωρούνται μόνο οι δραστηριότητες του τουρισμού, εννοώ τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, σαν οι μόνες αποδεκτές, που δεν δημιουργούν περιβαλλοντικά προβλήματα. Ακριβώς το αντίθετο μπορεί να ισχύει. Το ίδιο  μπορεί να συμβαίνει με τα ιδιαίτερα τοπικά συμφέροντα. Πως είναι δυνατόν όλοι αυτοί που κηρύσσουν τον πόλεμο εναντία στις ΑΠΕ την ίδια στιγμή, να μην λένε κουβέντα για την ανεξέλεγκτη νομαδική αιγο-προβατοτροφία, τους αγροτικούς ή κτηνοτροφικούς δρόμους που έχουν καταστρέψει τα ιδιαίτερα μικροσυστήματα στις ορεινές περιοχές ή τις ανεξέλεγκτες φωτιές των βοσκών; Και όλα αυτά στο όνομα ότι πρόκειται για τοπικές παραδοσιακές δραστηριότητες. Λες και στην μαδάρα υπήρχε ανέκαθεν μόνιμα εγκατεστημένος αυτός ο υπερβολικός αριθμός αιγοπροβάτων που εξαφανίζει την χλωρίδα και την πανίδα λόγω της υπερ-βόσκησης.

Επίσης τα θέματα συναίνεσης και συνεννόησης των περιφερικών, τοπικών φορέων και της τοπικής κοινωνίας   έχουν στρατηγικό χαρακτήρα στα πλαίσια της τοπικής ανάπτυξης. Ιδιαίτερα σε θέματα, πράξεων εφαρμογής, απαλλοτριώσεων για την υλοποίηση έργων υποδομών, οδικών αξόνων, κλπ. Δεν μπορεί να καθυστερεί π.χ. η διανοίξει του οδικού άξονα που θα συνδέσει το αεροδρόμιο Δασκαλογιάννη με το ΒΟΑΚ, επειδή τον εμποδίζουν τα διάφορα ιδιωτικά   συμφέροντα στη χάραξη – ιδιοκτησίες - όταν πρόκειται για ένα έργο στρατηγικής σημασίας για δύο νομούς Χανιά – Ρέθυμνο. Όταν μάλιστα καθιστά τα Χανιά μια από τις πύλες εισόδου για την διακίνηση των τουριστικών εισροών-εκροών στη Κρήτη.

Επείγει οι τοπικές και περιφερειακές αρχές να ολοκληρώσουν τις μελέτες αλλά και  την εφαρμογή του χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων χωρίς καθυστέρηση, όπως και η κεντρική εξουσία θα πρέπει να ολοκληρώσει χωρίς καμιά αναβολή το εθνικό κτηματολόγιο για το σύνολο της χώρας μέχρι το 2020 παράλληλα με τους δασικούς χάρτες και για τις δημόσιες εκτάσεις .

Οι τοπικές κοινωνίες θα πρέπει επιτέλους να χειραφετηθούν και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας με νέο τρόπο. Έτσι που να μπορεί να ξεπεραστούν όλες οι χρονοβόρες και αδικαιολόγητες συμπεριφορές που βάζουν σε κίνδυνο το φυσικό περιβάλλον και το δημόσιο συμφέρον ή αποτρέπουν την υλοποίηση έργων υποδομής ή παραγωγικές επενδύσεις στρατηγικού χαρακτήρα για την τοπική ανάπτυξη και το μέλλον της.

Οι περιφέρειες θα διαχειριστούν το 1/3 του νέου ΕΣΠΑ 2014-2020. Εκτός από τα παραπάνω, θα πρέπει να λειτουργήσουν αποδοτικά/αποτελεσματικά όλες οι υπηρεσίες τεχνικές και μη, που εμπλέκονται στα έργα, δημοτικές ή περιφερειακές. Αυτό προϋποθέτει μια άλλη δημόσια διοίκηση πολύ πιο παραγωγική και αποδοτική.

Τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να επιταχύνουμε τις διαδικασίες, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες θέσεις σταθερής απασχόλησης.  Έτσι θα αποτραπεί ο τεράστιος κίνδυνος για την χώρα, να χαθεί μια ολόκληρη γενιά στα ξένα, η οποία αποτελεί και το μεγαλύτερο κεφάλαιο, τα καλύτερα μυαλά αυτού του τόπου και της χώρας.

artemakism@ameksa.gr

Αρτεμάκης Μιχάλης